WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

woensdag 9 december 2009

Pars pro toto 2

















In een reactie op het stuk van Tenaanval over de retailbibliotheek schreef Brownie:

Wat vooral betekent: alles zó organiseren en presenteren dat je product zichzelf verkoopt. Of in bibliotheektermen: verhalen voor zichzelf laten spreken. En wie kan daar nu bezwaar tegen hebben?

Mijn eerste reactie op die vraag was: ik! Inmiddels denk ik er, door wat Brownie later nog toevoegde, weer een beetje anders over. Dat komt straks, maar ik wil toch eerst proberen uit te leggen waarom ik bezwaar heb tegen dat 'je product zichzelf laten verkopen'.

Dat men er bij AH alles aan doet om hun producten 'zichzelf te laten verkopen' begrijp ik. Maar de bibliotheek is geen AH, want wij verkopen niks. Wij hebben evenmin een 'winstoogmerk', d.w.z. niet in de gebuikelijke betekenis van dit woord. (De winst die wij hopen te behalen is van niet-materiële aard óf wordt wellicht elders geboekt.) Een marketingdeskundige (en ik vermoed dat Brownie zo iemand is) die het m.b.t. de bibliotheek over verkopen heeft wantrouw ik daarom een beetje. Beseft die deskundige wel voldoende dat de bibliotheek een ander doel heeft dan zoveel mogelijk verkopen? En áls hij het beseft, waarom bedenkt hij dan geen betere term?

Stel je eens een speciale AH voor die gesubsidieerd wordt door de overheid. Het doel van die subsidie is mensen te 'verleiden' tot gezonder eten. Je kunt dan verwachten dat zo'n AH de gezonde dingen aantrekkelijk en in het oog lopend uitstalt, voorziet van wat informatie, vaak in de bonus doet, enz. De minder gezonde dingen worden er ook nog allemaal verkocht (want we willen niet betuttelen en het moet ook gewoon een AH blijven), maar daar moet je iets meer naar zoeken.

De bibliotheek wordt ook gesubsidieerd en ook dat heeft een doel. Wat dat doel precies is weet ik eerlijk gezegd niet en ik denk dat de meningen erover verdeeld zijn. Maar één aspect van dit doel lijkt mij toch te zijn dat we mensen willen 'verleiden' eens wat te lezen, en dan bij voorkeur ook af en toe iets met een beetje diepgang. We willen niet betuttelen (gelukkig maar), dus al die boeken waarvan we vinden dat je er je weinig of niks van opsteekt maar die je puur voor je plezier leest, die hebben we gewoon ook, maar als je die wilt lenen moet je er even naar zoeken.

Snapt iemand al waar ik heen wil? Ik ben bang van niet eigenlijk, dus ik licht het nog maar wat verder toe. Die gesubsidieerde gezond-eten-AH legt op zijn meest in het oog springende tafels natuurlijk het gezonde eten, naast de gezond-eten kookboeken, de 'ik-eet-gezond'-schortjes, het snoep met weinig suiker, de doosjes rozijnen enz. In de schappen staan op ooghoogte de verantwoorde dingen, voor de vettere en zoetere moet je door de knieën (waardoor je in elk geval even beweging hebt als je ze koopt). Bij de kassa krijg je als je voor 10 euro gezonde producten gekocht hebt een voetbalplaatje.

Zo ook: in de bibliotheek zouden de boeken waar je iets uit kunt opsteken (met iets bedoel ik ook ongrijpbare zaken als schoonheid, taalgevoel e.d.) op de meest in het oog springende tafels kunnen liggen. Er is ook informatie bij over de auteur, misschien een filmpje, een geluidsfragment en wat er allemaal nog meer te bedenken is (b.v. in het Letterkundig Museum is wel wat inspiratie te vinden). De boeken die toch wel lopen, omdat je er overal posters van ziet en ze in elke top-10 staan, de Mansells en de Kochs en de Noorts dus, die liggen níet op die tafels maar staan gewoon in de kast. Juist die boeken 'verkopen zichzelf' wel (d.w.z. 'lenen zichzelf uit'). Zijn wij er niet juist om de boeken die men níet op het eerste gezicht meeneemt onder de aandacht te brengen? Of gaat het alleen nog maar om uitleencijfers, ongeacht wat men leent?

Hier komt natuurlijk de sandwichformule weer om de hoek kijken. Nemen mensen vanzelf naast twee lekker-lezen-boeken ook een boek mee dat wat minder toegankelijk is? De een gelooft het, de ander niet, maar cijfers zijn er niet. Tot zover mijn gedachtegang.

En toen schreef Brownie (nog steeds in de reacties op het stuk van Tenaanval, waar ik het bovenstaande in sterk verkorte vorm ook had gezegd) dit:

Wat betreft titels die niet voor zichzelf spreken: met de combinatiemogelijkheden die displaytafels bieden, kun je daar nu juist mee gaan spelen. Ik hoorde een mooi voorbeeld van een bibliotheek die ten tijde van de hoogtijdagen van de Da Vinci Code een Leonardo da Vinci display tafel had gemaakt. Non-fictie die normaal gesproken de bieb niet uit te slaan was, ging nu hand in hand met de Da Vinci Code de deur uit.

En toen dacht ik: hé ja, zo kan het ook! Dat is de sandwichformule zoals hij waarschijnlijk het beste werkt: de gezonde broodjes liggen al kant-en-klaar op je te wachten. (Zal ik het voor u inpakken of wilt u het hier opeten?)


Foto hier gevonden.

8 opmerkingen:

  1. Dag schrijver,
    Onze bibliotheek hanteerde in een grijs verleden ook een soort sandwichformule: naast een maximum van 3 "gewone" boeken mocht je ook 6 studieboeken meenemen. Daaronder vielen ook romans in een vreemde taal. Zo is mijn passieve kennis van Engels, Frans en Duits op een aardig niveau gekomen. In de vreemde talen was het literaire niveau van de aanwezige boeken gemiddeld ook nog eens hoger dan dat van de Nederlandse boeken.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ik denk dat ik wel een beetje zie waar je heen wilt. En ik denk dat je daar ook wel gelijk in (of "mee") hebt.
    Ik raak soms licht in verwarring van ons vak. Nu is het "retail" en gaat de aandacht weer erg naar het onhoog brengen van omloopsnelheid en uitleencijfers. Terwijl we een tijdje terug toch vooral geen uitleenfabriek wilden zijn.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ha schrijver,
    Ik denk dat je je een beetje in verwarring hebt laten brengen door de term "verkopen" maar tot die conclusie kom je zelf ook al aan het einde van je stuk. Als ik het tenminste goed begrijp.

    Het is de taak van marketeers om dingen zo goed mogelijk te verkopen, of dat nou gezond eten is of literatuur. En het is aan de bibliothecarissen om te bepalen wat er verkocht moet worden. Dan is het handig als een marketeer ons wijst op een bepaalde trend waar we misschien iets mee zouden moeten, maar het eindoordeel hoort bij de inhoud te liggen.
    En zo is het volgens mij in Zwolle-zuid ook wel gegaan (want daar ging mijn stuk waar het allemaal me begon over...).

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag AvA,
    Ik herinner me dat het in een misschien nog wel grijzer verleden bij de jeugdboeken ook zo was. Ik geloof dat ik twee leesboeken en twee 'studieboeken' mocht meenemen. Misschien komt het daardoor dat ik als kind boekjes gelezen heb over Madame Curie en andere uitvinders.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dag Ton,
    Ik denk nog maar een paar jaar af en toe wat uitgebreider na over 'ons vak'. Dat is gekomen door de 23dingen, waardoor mijn belangstelling gewekt werd voor de bibliotheekwereld elders. Met elders bedoel ik buiten het magazijn van ProBiblio, waar ik mijn werkdagen doorbreng. Tot dan toe dacht ik alleen over 'het vak' na voor zover het met mijn eigen werk te maken had of met mijzelf als lener.
    Dat we een paar jaar geleden juist geen uitleenfabriek wilden zijn wist ik dan ook niet. Momenteel lijkt het er inderdaad op dat het aantal uitleningen de norm voor succes is geworden. En dan vraag ik me af waarom lezen altijd gesubsidieerd zou moeten worden, ongeacht wát men leest.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Tenaanval,
    Deze discussie begon inderdaad met jouw stuk over Zwolle-Zuid, maar ik had wel al eens eerder over het retail-concept nagedacht, zie b.v. hier. De term 'verkopen' moet ik dus blijkbaar niet al te letterlijk nemen. Misschien kunnen we het 'aan de man' brengen noemen, al zit je dan weer met m/v natuurlijk. Maar eigenlijk vind ik het gewoon geen goeie term omdat verkopen ons vak niet is. Dat sluit niet uit dat we ons voordeel kunnen doen met technieken die voor de commercie ontwikkeld zijn, maar het verschil tussen AH en de bibliotheek lijkt mij dat het AH in principe niet kan schelen of ze hun winst halen uit gezonde dingen of uit snoep en chips, terwijl wij als bibliotheek misschien toch zouden moeten nadenken over wát we over de toonbank laten gaan. Dat zei jij ook al, maar ik vraag me af of het niet nodig is dat die marketingmensen van tevoren weten wat we aan de m/v willen brengen omdat dat de techniet waarmee het moet gebeuren wel eens zou kunnen beïnvloeden. Een jurk van 1000 euro vraagt denk ik om een andere verkooptechniek dan een T-shirt van de Hema (al weet ik het niet zeker).
    Ik vroeg het me hierboven al af: moet alles wat mensen willen lezen gesubsidieerd worden? En zo ja: waarom mag je dan niet gesubsidieerd naar de film? Dat kan ook leuk en opvoedend zijn.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Schrijver,
    Wij als bibliotheek moeten inderdaad nadenken over wát we willen verkopen. Dat is precies wat ik bedoelde toen ik schreef dat wíj bepalen wat we willen verkopen en dat de marketeer moet nadenken over hoe we dat dan op de beste manier kunnen doen.
    Als het goed is gebeurd dat ook in die volgorde, al is er natuurlijk sprake van beïnvloeding over en weer. Het is alleen de laatste tijd wel eens voorgekomen dat er iets aan de man gebracht wordt dat meer vorm dan inhoud is. En dan krijg je rare situaties.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ha Tenaanval,
    Hier lijkt me niets tegen in te brengen.
    Kun je een voorbeeld geven van zo'n geval waarin vorm boven inhoud ging?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen