WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

zondag 27 december 2009

Kaart&boek 28 + pleidooi voor het boekenmuseum























In het kader van mijn nieuwe benadering vandaag een stukje over het 'boekenmuseum'. Ik leerde deze term kennen door Edwin, die hem af en toe gebruikt, meestal in combinatie met 'verworden tot'. Het is een term die me niet zo bevalt, d.w.z. niet in de zin waarin hij bedoeld wordt. Wat ik er in lees is ongeveer dit: als we zo doorgaan met de bibliotheek dan staan daar over een jaar of vijf misschien nog wel heel veel boeken in de kast, maar bijna niemand leest ze nog. Ik vrees overigens dat dat idee wel kan kloppen. Ik ben een paar keer in de OBA geweest en heb daar veel mensen achter pc's en laptops gezien en welgeteld een persoon die een boek inkeek. En hier in R'dam is het niet veel anders. In kleinere bibliotheken waarschijnlijk wél, maar daar kom ik nooit.

Je kunt, lijkt mij, op verschillende manieren op die ontwikkeling reageren. Mensen die de term 'boekenmuseum' gebruiken zien, voor zover ik het begrijp, als remedie: andere dingen doen en aanbieden in de bibliotheek, zoals gratis internet, comfortabele werkplekken en de mogelijkheid koffie en broodjes te kopen, begeleiding bij digitaal zoeken, jeugd de kans geven in de bibliotheek te komen gamen, een rol spelen bij het vergroten van 'mediawijsheid' in de samenleving, enz. Vooral dus de 'digitale dingen', zogezegd. Het lijkt me allemaal op zijn minst het proberen waard tot zelfs van groot belang. Maar je zou op het feit dat vrijwel niemand meer voor de boeken naar de bibliotheek lijkt te komen ook op een andere manier kunnen reageren. Let wel: ik bedoel niet in plááts van de zojuist genoemde dingen, maar ernáást.

Eerst nog even iets over de term 'boekenmuseum'. Ik weet niet wie die bedacht heeft, maar erg sterk vind ik hem niet. Want waar de bibliotheek toe 'verwordt' als daar niemand meer een boek komt lenen is geen boekenmuseum maar een boekenmagazijn. Mensen komen naar een museum om daar kunst of andere dingen te bekijken, maar ze zullen echt niet naar de bibliotheek komen om daar de boeken te bekijken die in de kasten staan.

Ik zou het juist wel fijn vinden als elke bibliotheek ook een beetje een boekenmuseum was. Maar dan bedoeld als: een plaats waar iets te zien is van de schoonheid ván en de liefde vóór het boek. Een boek is naast drager van tekst ook een ding op zichzelf en soms een heel mooi ding. Veel boeken zijn de moeite waard om naar te kijken, sommige zijn zelfs prachtig. Als bibliotheek zouden we daar iets mee moeten doen. Voor een deel kan dat digitaal, maar ik zou het ook mooi vinden als elke bibliotheek, ook de kleine, exposities maakte van oude boeken, bijzondere boeken, trendy boeken, mooi uitgegeven series, alle drukken van een bekend boek, de mooist vormgegeven boeken van een bepaald jaar, fraai geïllustreerde (kinder)boeken, enz. enz. Of iets over een auteur maar dan niet zo'n treurig tafeltje met tien uit de kast geplukte boeken, maar iets moois, iets waar zorg aan besteed is en waar over nagedacht is door iemand die verstand heeft van vormgeving en presenteren. Ooit beschreef ik al eens een ideetje, zoiets bedoel ik nu ook, maar dan groter.

Regelmatig zie ik in de trein iemand een bibliotheekboek lezen. Ik zit me dan altijd een beetje te schamen, want vrijwel zonder uitzondering zien die boeken er aftands uit: verfomfaaid, smoezelig, een goedkope herdruk. Ik begrijp heus wel dat bibliotheekboeken niet altijd nieuw kunnen zijn (al vind ik het aanschaffen van goedkope herdrukken eigenlijk uit den boze), maar er zou in de bibliotheek zelf iets tegenover kunnen staan. De boeken die je kunt lenen hoeven dan misschien niet altijd mooi te zijn, maar de bibliotheek zou ook aandacht kunnen (eigenlijk vind ik: moeten) vragen voor de uiterlijke schoonheid van veel boeken, voor hoe de vormgeving ervan in een tijdperk past, enz. Dat gebeurt ook wel hier en daar, maar in 'gewone' bibliotheken volgens mij maar zelden. (Ik laat me graag overtuigen van het tegendeel.)

Volgens mij hoeft dit helemaal niet zoveel te kosten, d.w.z. niet als je het vergelijkt met wat sommige andere dingen kosten die ook gebeuren. Het kan landelijk of op zijn minst 'provinciebreed' worden opgezet, tentoonstellingen kunnen rouleren en naar een begeleidend digitaal programa kan door iedere bibliotheek die meedoet via de eigen website verwezen worden.

Kijk, dát is tenminste een boekenmuseum. En trouwens, wie denkt dat een museum muf en saai is zal er vermoedelijk niet vaak komen, want dat geldt voor veel musea helemaal niet.

Ik wil er nog meer over kwijt, maar dat komt nog.


Kaart: Late nineteenth & early twentietht-century children's books from the Opie Collection of Children's Literature, Bodleian Library, University of Oxford

8 opmerkingen:

  1. Niets cadeau van Szymborska

    Niets cadeau gekregen, alles te leen
    Ik zit tot over mijn oren in de schulden
    Ik zal met mezelf
    Voor mezelf moeten betalen,
    Mijn leven voor mijn leven geven.

    Het is nu eenmaal zo ingericht
    Dat het hart terug moet
    En de lever terug moet
    En elke vinger afzonderlijk.

    Te laat om het contract te verbreken.
    De schulden zullen worden geïnd,
    Het vel over de oren gehaald.

    Op de wereld loop ik rond
    In een menigte van andere schuldenaren.
    Sommige zijn verplicht
    Hun vleugels af te betalen.
    Anderen moeten of ze willen of niet
    Hun blaadjes afrekenen.

    Aan de debetzijde
    Staat elk weefsel in ons.
    Geen trilhaartjes, geen steeltje
    Mogen we voorgoed behouden.

    De lijst is uitputtend
    En het ziet ernaar uit
    Dat we met lege handen zullen achterblijven.

    Ik kan me niet herinneren
    Waar, wanneer en waarom
    Ik zo’’n rekening
    heb laten openen.

    Het protest ertegen
    Noemen we de ziel.
    En dat is het enige
    Wat niet op de lijst staat.

    Schrvrdzs,
    Een voorproefje van de dichteres, zie maar of je er meer van wilt lezen.
    Lenen uit de bibliotheek bv.
    Ik voel wel wat voor een museale bieb.
    Een week geleden had onze bieb een schrijverdag georganiseerd. Alle bekende en onbekende schrijvers van ons dorp waren er. Zij gaven lezingen, er waren tefeltjes om met de schrijvers in gesprek te gaan. Er was wijn en lekkers en een fantastische sfeer.
    De lezershoek met kranten en tijdschriften is altijd bezet. Er is koffie enz.
    Verder zijn er lezingen over de nieuwe tentoonstellingen in het land. Altijd uitverlocht.
    Gewoon een bieb in een dorp. Altijd druk bezocht.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Lijkt me een prima idee. Nu nog een bibliotheekdirecteur vinden die het met je eens is...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. @schrijver: in kleinere ob's gebeurt dit minder maar dat heeft denk ik ook te maken met het feit dat zij boeken vaak niet zo heel lang bewaren (ze hebben geen bewaarfunctie): dan zouden ze inderdaad boeken moet lenen van andere bibliotheken.

    in de zb staan altijd een paar vitrines met zorgvuldig geselecteerde oude drukken. Het nadeel is dat je er dan niet in kan bladeren. Dat is precies de reden waarom die kwetsbare parels zo veel mogelijk gedigitaliseerd worden: opdat iedereen er thuis van kan genieten, zij het dan niet via de pc en niet 'in het eggie.'

    Op dit moment staat heel de ZB, ook de expositieruimte zelf, vol met vitrines en schatten. Er is zeker belangstelling voor...

    Maar ik wil maar zeggen: het is iets dat al best veel aandacht krijgt in grotere bibliotheken. Voor speciale gelegenheden worden boeken ook wel aan andere instellingen beschikbaar gesteld.

    Die term gebruikte ik volgens mij voor het eerst in http://www.zbdigitaal.nl/2006/11/modern-zoekgedrag-en-bibliotheken.html Als ik het me goed herinner was dat gewoon het eerste dat in me opkwam. Kan ook zijn dat ik het ergens was tegengekomen, dat weet ik niet meer.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @ Katharina,
    @ Tenaanval,
    @ Edwin,
    Dank voor jullie reacties. Ik kom er z.s.m. op terug. En Katharina dank voor het mooie gedicht.
    Groet, schrvrdzs
    p.s. @ Edwin,
    Ik had de blogpost waarin je de term lanceerde gelezen voordat ik aan de mijne begon en ik vroeg me daarbij af of je nog steeds hoopt suppoost in een boekenmuseum te mogen worden. Of was dat toen al niet waar en was het cynisch bedoeld? Het laatste lijkt me eerlijk gezegd het waarschijnlijkst ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @schrijver: dat was inderdaad cynisch bedoeld: als ik denk aan de toekomst van het boek denk ik ook een beetje aan mijn eigen toekomst :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dag schrijver, neem me niet kwalijk dat ik deze plek een beetje misbruik. Ik denk dat je er wel begrip voor kunt opbrengen en de volgende regels wilt doorsluizen naar het goede adres of ze hier wil laten staan als je dat ook niet hebt.

    Dag Katharina,
    Het is er de plaats niet voor, maar ik zou niet weten hoe ik het u anders zou kunnen zeggen blij te zijn met het door u geciteerde gedicht.Prachtig.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dag AvA,
    Van misbruik is geen enkele sprake! Als dit blog af en toe de plaats zou kunnen zijn waar de ene literatuurliefhebber met de andere in contact kwam zou mij dat heel tevreden stemmen.
    Van Katharina weet ik niet meer dan jij, dus ik hoop dat ze het zal lezen. Ik zal hieronder nog even een reactie met @ Katharina maken en dan hopen we maar dat het overkomt.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  8. @ Katharina,
    Zie hierboven en daar weer boven a.u.b.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen