Wat ik las (intermezzo 2)

Louis-Ferdinand Céline:
Reis naar het einde van de nacht
Frank Noë:
Het gemaal
Ilja Leonard Pfeijffer:
Het grote baggerboek
Dimitri Verhulst:
De helaasheid der dingen
Charles Bukowski:
Postkantoor

(in volgorde van kennismaking)

Naast de boeken die ik gelezen heb maar weer zo goed als vergeten ben, zijn de bovenstaande overeind gebleven. Niet dat ik de inhoud nog precies weet, maar ik weet nog wél dat ze me meer dan gemiddeld geboeid hebben. Deze boeken hebben iets gemeen: het zijn onfatsoenlijke boeken. Ze gaan over vieze dingen en smerige praktijken, over drank en oorlog, moord en doodslag, modder, kou, honger, ziekte, eenzaamheid en nog zo het een en ander. Soms valt er om te lachen, maar dat vooral tegen wil en dank. Er vallen nogal wat vloeken en andere onvertogen woorden (hoewel in het ene meer dan in het andere). Naar romantiek zul je tevergeefs zoeken (of ik ben het vergeten). Ze hebben allemaal een stijl die me zeer boeide (behalve misschien Noë, dat weet ik niet meer).

Waarom houd ik toch zo van deze boeken? Mijn opvoeding kan het niet wezen: ik mocht thuis zelfs niet 'ik vind er geen moer aan' zeggen, want dat was niet netjes. Komt het omdat ik in de Rotterdamse haven heb gewerkt? Daar valt ook wel 's een wat minder fatsoenlijk woord tenslotte. Of is het juist een reactie op mijn keurige opvoeding? Tja, zoek dat maar eens uit.

Deze boeken hebben voor mij gemeen dat ze de waanzin van de wereld laten zien, d.w.z. wat ik de waanzin van de wereld vind dan natuurlijk, want daar kan een ander anders over denken. En dat doen ze in een stijl die daar precies bij past, wat natuurlijk eveneens slechts mijn mening is. Ik heb ooit eens de theorie bedacht dat een boek goed kan zijn ofwel door het verhaal ofwel door de stijl en dat een boek écht goed is als beide goed zijn én elkaar aanvullen. De genoemde boeken horen voor mij tot de laatste catagorie. (Alleen bij Het grote baggerboek beviel het verhaal me niet erg, maar dat is zó goed geschreven dat ik het toch tot de echt goede boeken reken.)

De afgelopen dagen las ik een boek dat in dit rijtje past: Godverdomse dagen op een godverdomse bol, ook van Dimitri Verhulst. Dat het evenmin een keurig boek is blijkt al wel uit de titel. Er zijn dan ook boekhandels die het op grond van die titel niet willen verkopen. Dat het ook een goed boek is realiseerde ik me pas op pagina 162, met nog 24 pagina's te gaan.

Ik ging het boek lezen omdat ik De helaasheid der dingen met veel genoegen gelezen heb en iets dergelijks verwachtte. Dat viel aanvankelijk nogal tegen. Dit boek is geen roman en speelt zich ook niet af in Reetveerdegem. Het toneel is de aarde en de hoofdpersoon is de mens, in het boek ''t' genoemd. Die 't kruipt aan het begin der tijden uit het water, is dan natuurlijk nog geen mens maar ontwikkelt zich daar langzaam maar zeker toe. Zijn drijfveren zijn honger en behoefte aan seks (dit laatste met voortplanting als gevolg). Als er op een bepaalde plaats teveel exemplaren van 't komen voor de hoeveelheid voedsel die er te verdelen is, wordt er met een deel van 't korte metten gemaakt door de rest.

Jaartallen worden niet genoemd, af en toe wel het aantal exemplaren van 't dat er inmiddels is. Verder kun je je in de geschiedenis oriënteren op de gebeurtenissen: het Romeinse rijk, de pest, de uitvinding van het buskruit, ontdekkingsreizen, industrialisatie, oorlogen, enz.

Aanvankelijk werd ik er niet zo door geboeid en las ik, omdat ik me nu eenmaal voorgenomen had dit boek te lezen, plichtmatig door. Dat het geen hoofdpersoon heeft en daarmee weinig mogelijkheid tot identificatie biedt, was daarvan de schuld, dacht ik. Maar uiteindelijk kreeg het me toch in zijn greep en ben ik blij dat ik het niet heb weggelegd. De stijl beviel me al meteen: krachtige taal, mooie opsommingen, hier en daar een goed getimed cliché. Maar wat uiteindelijk de doorslag gaf is de kijk die de schrijver heeft op het bestaan op aarde. En in dit geval is het ook nog 's iets lastiger om (als je dat zou willen) te denken 'ach, het is maar literatuur', dan bij een roman.

Het boek staat vol voorbeelden van de waanzin van het menselijk streven, waarvan ik er een zal overschrijven:

(...) en in één en dezelfde moeite vindt 't de driewielige rolstoel uit én een kanon dat vanaf 50 kilometer iemand de benen kan afschieten. Jawel, 50 kilometer. Iemand meer? Eenmaal? Andermaal? Anderhalve maal?

Tegen wie De helaasheid der dingen mooi vond en daarom dit boek ook wil lezen, zou ik willen zeggen: misschien valt het even tegen, maar probeer het vol te houden.

Tot zover dit intermezzo. Ik ga weer even verder met lezen. Sieblink heb ik inmiddels ook uit, Mortier en het slot van Grunberg wachten nog.
Opnieuw: tot later.

(Als er misschien iemand is die de vijf boeken die bovenaan dit stukje staan óók goed vond, dan wil ik mijn principes voor een keer wel overboord zetten en vrienden met hem/haar worden op LibraryThing.)