WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

zaterdag 6 februari 2010

Levenslang lezen























Jan Lievens (1607-1674), Lezende oude vrouw, z.j.

Ik zat wat in mijn eigen stukjes te lezen en zag toen onder een post van een maand geleden staan 'Volgende keer meer.' Hm, weer een van die losse eindjes van dit weblog die nog 's netjes afgehecht moeten worden. (Zoals ook nog ergens de belofte staat dat ik niet met dit blog zal stoppen voor ik een stukje geschreven heb over Binnen de huid. Niemand weet het waarschijnlijk nog, maar toch.) En omdat ik al enkele weken last heb van gebrek aan bloginspiratie, lijkt zo'n los eindje een mooi aanknopingspunt. Maar waar wilde ik het toen eigenlijk die 'volgende keer' over gaan hebben? Het staat me vaag bij dat het iets moest worden over bibliotheek en literatuur en dat ik hoopte er iets 'bevlogens' van te kunnen maken. Maar van enige bevlogenheid m.b.t. de bibliotheek is momenteel helaas geen sprake. Misschien kan die terugkomen als ik probeer te reconstrueren wat ik in gedachten had? Zowel voor het stukje als voor mezelf zou dat wel fijn zijn.

Laat ik het toch maar anders doen. Bevlogenheid laat zich niet afdwingen vrees ik, dus ik kan het beter hebben over iets waar het ook niet voor nodig is, maar dat in alle nuchterheid gewoon een feit is. Ik schreef in bovengenoemd stukje dat ik vind dat de bibliotheek een plaats moet zijn waar kinderen kunnen ontdekken wat lezen is en wat lezen voor hen kan betekenen. Zonder de bibliotheek kunnen ze dat ook wel uitvinden, maar juist de bibliotheek, waar ook boeken zijn (althans dat zou moeten vind ik) die in de winkel niet meer te koop zijn, waar mensen werken die (althans dat zou moeten vind ik) veel van die boeken zelf gelezen hebben, waar (althans dat zou moeten vind ik) wordt voorgelezen, waar je zelf mag voorlezen, waar toneel wordt gespeeld, waar je zelf toneel mag spelen, waar je liedjes leert zingen en verhalen schrijven, waar je tekeningen maakt en soms geschminkt kunt worden of je kunt verkleden als Pippi Langkous, en waar je natuurlijk ook gewoon lekker in een zachte stoel in een stil hoekje kunt zitten lezen met een literair knuffeldier in je armen, kortom waar duidelijk wordt dat boeken en literatuur fantastisch zijn, juist de bibliotheek waar dit allemaal kan en gebeurt of zou kunnen gebeuren, is dé plaats voor die ontdekkingsreis.

Ik denk dus dat kinderen voor een goede, enthousiast makende kennismaking met boeken de bibliotheek nodig hebben. Maar dat had ik al gezegd. Er is nóg een groep die de bibliotheek nodig heeft voor zijn leesplezier: de lezers van groteletterboeken. Als het je niet meer lukt boeken in gewone druk te lezen, ben je ineens (weer) op de bibliotheek aangewezen. De bibliotheek waar je als kind en later misschien met je kinderen kwam, maar die je daarna misschien jaren niet meer bezocht hebt omdat je je boeken liever kocht, komt dan ineens weer in beeld. Of je kwam er nog steeds, omdat je veel leest en niet alles kunt kopen. Hoe het ook zij: als je wilt blijven lezen als gewone letters te klein voor je zijn geworden, ben je ineens, en misschien tot je schrik, afhankelijk van de bibliotheek. Groteletterboeken kún je eventueel wel zelf kopen, maar ze zijn duur en nemen veel plaats in, dus slechts een enkeling (of misschien wel niemand) doet dat. De bibliotheek doet het gelukkig wel (en zou het naar mijn idee op ruimere schaal moeten doen).

Voor groepen die uit zichzelf niet op het idee komen erheen te gaan spaart de bibliotheek kosten noch moeite om ze daar toch toe te 'verleiden': Bruna-klanten lokken we met tafels vol bestsellers, baby's krijgen hun eigen boekstart-plekje inclusief aankleedkussen, pubers een 'jongerenzone'. En wat hebben we de groteletterlezers te bieden? Een kast met groteletterboeken, meestal ergens in een hoek. Want groteletterlezers hóeven we niet meer te verleiden, die komen toch wel. Of niet, en dat is eigenlijk wel zo handig, want ze lopen vaak met van die irritante rollators (om over de scootmobiels nog maar te zwijgen) en ze praten hard omdat ze doof zijn en soms kunnen ze niet met de computer overweg of met het scanapparaat. En sexy zijn ze al helemaal niet, dus voor ons imago zijn ze ook niet gunstig.

Da's allemaal waar. (Voor het gemak ga ik er nu even van uit dat GLB-lezers oud zijn. Dat is natuurlijk niet altijd zo, maar meestal wel.) Maar aangezien het een groep is die om te kunnen lezen op de bibliotheek is aangewezen én aangezien de bibliotheek pretendeert er te zijn 'voor iedereen', ligt hier toch een taak. Of we er nou zin in hebben of niet. We horen er minimaal voor te zorgen dat die GLB er in voldoende mate zijn en dat de leners er naartoe kunnen met hun rollator. En als mensen niet meer zelf kunnen komen, horen we ze de mogelijkheid te bieden boeken te bestellen die vervolgens thuisbezorgd worden. En als ze in een zorginstelling wonen moeten we er als het even kan voor zorgen dat daar een bibliotheekje is. En als in een wijk veel ouderen wonen zou daar een steunpunt moeten zijn. Enz.

Tot zover hoef je niet bevlogen te zijn, alleen na te denken over wat eerlijk en rechtvaardig is en wat 'de bibliotheek is er voor iedereen' zou moeten inhouden. Maar een beetje bevlogenheid zou natuurlijk wel iets kunnen toevoegen. Ik noem maar wat: maak die GLB-hoek eens wat aantrekkelijker, zet er een tafel met een paar stoelen die voor oude mensen lekker zitten (probeer je eventueel te laten sponsoren door een bedrijf dat zulke stoelen maakt), ga er af en toe heen met koffie en koekjes, praat met de mensen over hun wensen, nodig eens een schrijver uit van wie veel GLB worden uitgeleend, bekijk of een GLB-leeskring wat zou kunnen zijn.

Organiseer ook eens wat in een zorginstelling: een lezing van een geliefde schrijver, voorlezen aan het bed door vrijwilligers, een leesclubje. Maak het huisbibliotheekje daar eens wat gezelliger. Het kan allemaal en het wordt vast allemaal ook wel ergens gedaan, maar het kost tijd en geld en inzet dat moeten we ervoor (over) hebben.

En wat we als bibliotheek volgens mij ook moeten doen: praten met de makers van e-readers, om die te vertellen hoe hun product meer voor de GLB-lezers zou kunnen betekenen. Maar daar schreef ik ook al eerder over.


Afbeelding hier gevonden.

10 opmerkingen:

  1. Ha Festina,
    Met het hele stuk? Da's mooi. Dankje.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Alweer een goed log, schrijverdezes! Ik begrijp dat de branche een moeilijke fase doormaakt. Je hebt gelijk dat de OB, behalve toegang tot gedigitaliseerde literatuur, in elk geval óók onderdak of mogelijkheden moeten blijven bieden aan mensen die (nog) geen digitale vaardigheden hebben en die ook niet (meer) zullen ontwikkelen. Menselijk contact lijkt me ook superbelangrijk. Ik moet zeggen dat zelfs ik laatst een beetje onaangenaam verrast was toen bleek dat je voor het lenen van een boek in het hoofdfiliaal van mijn woonplaats geen woord of blik meer hoeft te wisselen met een menselijk wezen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Bertie,
    Alweer mijn dank. De bibliotheekbranche is in verwarring denk ik, of dat weet ik eigenlijk wel zeker, maar over de omvang van die verwarring kan ik vanuit mijn bescheiden achter-de-schermen-positie niet oordelen. Wat ik daar wél kan zien is dat dingen die als hip (of sexy) worden beschouwd veel meer kans hebben gesubsidieerd te worden dan 'ouderwetse' dingen. Dat zit me wel eens dwars (soms wat meer, soms wat minder maar momenteel het eerste). Zo was er een aantal jaren geld voor de strandbibliotheek maar wordt nooit eens een instellingsbibliotheekje 'opgepimpt'. Zo komen er (waarschijnlijk) stationsbibliotheken, maar met de bibliobussen is men in N en ZH gestopt. Strandbibliotheken zijn leuk en stationsbibliotheken worden dat hopelijk ook, daar gaat het ook niet om, maar voor mijn gevoel wringt er iets en zit er een onrechtvaardig kantje aan de keuzes die gemaakt worden.
    Hier in Rotterdam is de laatste kans op menselijk contact inmiddels ook verkeken: tot voor kort moest je je boetes nog aan een mens betalen, maar nu kan dat ook via een apparaat. Ik moet je zeggen dat mijn gunstige herinneringen aan menselijk contact in de bibliotheek van heel lang geleden zijn: toen zat er wel eens een meisje achter de uitleenbalie dat ik een beetje kende. Ik mis de mensen eigenlijk niet omdat ik toch al nooit met ze praatte. Ik denk dat dat in een dopsbibliotheek en waarschijnlijk ook in een wijkbibliotheek van een stad heel anders is.
    In de stad zal 'de mens achter de boeken' zich denk ik moeten laten zien door dingen te organiseren die voor lezers (en niet-lezers) leuk en/of interessant zijn.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag Katharina,
    Ja, sommige dingen vliegen me dan toch weer aan hè ;-)
    Maar het is helaas zo volkomen zinloos dat ik het opschrijf...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Absoluut niet zinloos.
    Ik heb altijd een uitstekend contact met de meiden achter de balie in onze dorpsbibliotheek. Ze helpen met alles, zijn erg aardig en jouw idee zal ik er eens droppen.
    Trouwens wat een mooi portret van de reading old lady. Ik hoop dat mij wordt voorgelezen tegen de tijd dat ik zelf het niet meer kan.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Katharina,
    Leuk om te lezen over dat uitstekende contact. Ik denk dat een dorpsbibliotheek iets heel anders is dan een grote-stads-bibliotheek. Zoals natuurlijk ook een dorp iets heel anders is dan een stad. Ik vraag me af of bibliothecarissen uit dorpen zich wel herkennen in wat stedelijke bibliotheekmensen zeggen, en omgekeerd. Ik heb daar geen idee van omdat maar weinig contact heb met mensen uit bibliotheken.
    Als je eens een praatje kunt maken over wat men in jouw bibliotheek doet voor de GLB-lezers, dan ben ik daar wel benieuwd naar natuurlijk. De goede wil zal er vast wel zijn bij die aardige dames maar het draait vaak om geld en tijd.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Ja, ik ben het zeker eens met de strekking van het stuk. Ik vind dat de bibliotheek er ook en vooral is om de 'zwakkeren' in de samenleving verder te helpen. De rest redt zich min of meer wel, hoewel je die ook iets te bieden moet hebben, om de samenleving als geheel verder te helpen.
    En samenleving, daar gaat het om in de bibliotheek! Met elkaar en voor elkaar!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ha Festina,
    Het gaat wat mij betreft in de bibliotheek ook om de relatie individu-literatuur. Maar het een hoeft het ander niet uit te sluiten. En als je pretendeert er 'voor iedereen' te zijn, dan zul je erover moeten nadenken hoe je dat zo goed mogelijk vorm kunt geven. En niet discrimineren op grond van leeftijd, mogelijkheid om zelf te komen e.d., maar iedereen die van de bibliotheek gebruik wil maken zo goed mogelijk in de gelegenheid stellen dat te doen. Zo hadden we hier in R'dam b.v. een bibliotheek voor varenden (misschien nog wel trouwens, maar dat weet ik niet, maar dat valt natuurlijk te googelen: ja, hij bestaat nog).
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen