Levenslang lezen

Jan Lievens (1607-1674), Lezende oude vrouw, z.j.

Ik zat wat in mijn eigen stukjes te lezen en zag toen onder een post van een maand geleden staan 'Volgende keer meer.' Hm, weer een van die losse eindjes van dit weblog die nog 's netjes afgehecht moeten worden. (Zoals ook nog ergens de belofte staat dat ik niet met dit blog zal stoppen voor ik een stukje geschreven heb over Binnen de huid. Niemand weet het waarschijnlijk nog, maar toch.) En omdat ik al enkele weken last heb van gebrek aan bloginspiratie, lijkt zo'n los eindje een mooi aanknopingspunt. Maar waar wilde ik het toen eigenlijk die 'volgende keer' over gaan hebben? Het staat me vaag bij dat het iets moest worden over bibliotheek en literatuur en dat ik hoopte er iets 'bevlogens' van te kunnen maken. Maar van enige bevlogenheid m.b.t. de bibliotheek is momenteel helaas geen sprake. Misschien kan die terugkomen als ik probeer te reconstrueren wat ik in gedachten had? Zowel voor het stukje als voor mezelf zou dat wel fijn zijn.

Laat ik het toch maar anders doen. Bevlogenheid laat zich niet afdwingen vrees ik, dus ik kan het beter hebben over iets waar het ook niet voor nodig is, maar dat in alle nuchterheid gewoon een feit is. Ik schreef in bovengenoemd stukje dat ik vind dat de bibliotheek een plaats moet zijn waar kinderen kunnen ontdekken wat lezen is en wat lezen voor hen kan betekenen. Zonder de bibliotheek kunnen ze dat ook wel uitvinden, maar juist de bibliotheek, waar ook boeken zijn (althans dat zou moeten vind ik) die in de winkel niet meer te koop zijn, waar mensen werken die (althans dat zou moeten vind ik) veel van die boeken zelf gelezen hebben, waar (althans dat zou moeten vind ik) wordt voorgelezen, waar je zelf mag voorlezen, waar toneel wordt gespeeld, waar je zelf toneel mag spelen, waar je liedjes leert zingen en verhalen schrijven, waar je tekeningen maakt en soms geschminkt kunt worden of je kunt verkleden als Pippi Langkous, en waar je natuurlijk ook gewoon lekker in een zachte stoel in een stil hoekje kunt zitten lezen met een literair knuffeldier in je armen, kortom waar duidelijk wordt dat boeken en literatuur fantastisch zijn, juist de bibliotheek waar dit allemaal kan en gebeurt of zou kunnen gebeuren, is dé plaats voor die ontdekkingsreis.

Ik denk dus dat kinderen voor een goede, enthousiast makende kennismaking met boeken de bibliotheek nodig hebben. Maar dat had ik al gezegd. Er is nóg een groep die de bibliotheek nodig heeft voor zijn leesplezier: de lezers van groteletterboeken. Als het je niet meer lukt boeken in gewone druk te lezen, ben je ineens (weer) op de bibliotheek aangewezen. De bibliotheek waar je als kind en later misschien met je kinderen kwam, maar die je daarna misschien jaren niet meer bezocht hebt omdat je je boeken liever kocht, komt dan ineens weer in beeld. Of je kwam er nog steeds, omdat je veel leest en niet alles kunt kopen. Hoe het ook zij: als je wilt blijven lezen als gewone letters te klein voor je zijn geworden, ben je ineens, en misschien tot je schrik, afhankelijk van de bibliotheek. Groteletterboeken kún je eventueel wel zelf kopen, maar ze zijn duur en nemen veel plaats in, dus slechts een enkeling (of misschien wel niemand) doet dat. De bibliotheek doet het gelukkig wel (en zou het naar mijn idee op ruimere schaal moeten doen).

Voor groepen die uit zichzelf niet op het idee komen erheen te gaan spaart de bibliotheek kosten noch moeite om ze daar toch toe te 'verleiden': Bruna-klanten lokken we met tafels vol bestsellers, baby's krijgen hun eigen boekstart-plekje inclusief aankleedkussen, pubers een 'jongerenzone'. En wat hebben we de groteletterlezers te bieden? Een kast met groteletterboeken, meestal ergens in een hoek. Want groteletterlezers hóeven we niet meer te verleiden, die komen toch wel. Of niet, en dat is eigenlijk wel zo handig, want ze lopen vaak met van die irritante rollators (om over de scootmobiels nog maar te zwijgen) en ze praten hard omdat ze doof zijn en soms kunnen ze niet met de computer overweg of met het scanapparaat. En sexy zijn ze al helemaal niet, dus voor ons imago zijn ze ook niet gunstig.

Da's allemaal waar. (Voor het gemak ga ik er nu even van uit dat GLB-lezers oud zijn. Dat is natuurlijk niet altijd zo, maar meestal wel.) Maar aangezien het een groep is die om te kunnen lezen op de bibliotheek is aangewezen én aangezien de bibliotheek pretendeert er te zijn 'voor iedereen', ligt hier toch een taak. Of we er nou zin in hebben of niet. We horen er minimaal voor te zorgen dat die GLB er in voldoende mate zijn en dat de leners er naartoe kunnen met hun rollator. En als mensen niet meer zelf kunnen komen, horen we ze de mogelijkheid te bieden boeken te bestellen die vervolgens thuisbezorgd worden. En als ze in een zorginstelling wonen moeten we er als het even kan voor zorgen dat daar een bibliotheekje is. En als in een wijk veel ouderen wonen zou daar een steunpunt moeten zijn. Enz.

Tot zover hoef je niet bevlogen te zijn, alleen na te denken over wat eerlijk en rechtvaardig is en wat 'de bibliotheek is er voor iedereen' zou moeten inhouden. Maar een beetje bevlogenheid zou natuurlijk wel iets kunnen toevoegen. Ik noem maar wat: maak die GLB-hoek eens wat aantrekkelijker, zet er een tafel met een paar stoelen die voor oude mensen lekker zitten (probeer je eventueel te laten sponsoren door een bedrijf dat zulke stoelen maakt), ga er af en toe heen met koffie en koekjes, praat met de mensen over hun wensen, nodig eens een schrijver uit van wie veel GLB worden uitgeleend, bekijk of een GLB-leeskring wat zou kunnen zijn.

Organiseer ook eens wat in een zorginstelling: een lezing van een geliefde schrijver, voorlezen aan het bed door vrijwilligers, een leesclubje. Maak het huisbibliotheekje daar eens wat gezelliger. Het kan allemaal en het wordt vast allemaal ook wel ergens gedaan, maar het kost tijd en geld en inzet dat moeten we ervoor (over) hebben.

En wat we als bibliotheek volgens mij ook moeten doen: praten met de makers van e-readers, om die te vertellen hoe hun product meer voor de GLB-lezers zou kunnen betekenen. Maar daar schreef ik ook al eerder over.


Afbeelding hier gevonden.