Jongens waren we 2

Mijn stukje van een paar dagen geleden, over een bibliotheek in een middelgrote stad, overkwam me eigenlijk een beetje. Toen ik zat te praten en thee te drinken met mijn collega uit die stad, dacht ik natuurlijk helemaal niet aan een blogstukje (stel je voor). Maar toen ik na onze ontmoeting thuiskwam, liep ik meteen door naar de computer om er iets over op te schrijven. In de bus op weg naar huis was het me duidelijk geworden: dit is iets belangrijks of zou dat kunnen zijn of zou dat horen te zijn. Hoe of wat wist ik nog niet, alleen dát het dat was.

Toen ik schreef dat die jongens Marokkanen waren heb ik natuurlijk wel even nagedacht. Schrijf ik dat op of niet? Doet het ertoe? Kan ik niet beter gewoon 'jongens' schrijven? Is het racistisch? Is het PVV? Maar ik wist het eigenlijk meteen: hier doet het er toe, dus hier hoort het te staan.

En waarom doet het er dan toe? Zouden het geen Nederlandse jongens kunnen zijn? Ja, dat zou elders zeker kunnen en ik maak me geen illusies over de chipszakjes en colablikjes die Nederlandse jongens in sommige bibliotheken achterlaten en over het geluid dat ze produceren bij het spelen op de voor hen opgestelde Wii of ander spelcomputer. Maar hier, in de middelgrote stad waar mijn gesprekspartner werkt, zijn het toevallig Marokkaanse jongens. Ook weer niet zo heel erg toevallig als je zou weten welke stad het is, want daar wonen nogal wat Marokkanen. Maar er wonen ook Turken en Surinamers en Nederlanders en ook meisjes, dus het is toch ook wel weer een beetje de vraag waarom het net de Marokkaanse jongens zijn die de Wii als eerste ontdekt hebben. Want daar zal het misschien wel aan liggen: zij waren er het eerst bij en nu komen die andere groepen er niet meer aan te pas. Of misschien willen die wel helemaal niet op de Wii spelen, dat kan ook, dat weet ik natuurlijk niet.

Maar het feit ligt er dat wij hier een bibliotheek hebben én een groep Marokkaanse jongens die daar naar binnengaat. Is dat niet een beetje bijzonder? Ik vind eigenlijk van wel. En nu komt wat ik met mijn term 'zwaktebod' bedoelde. Edwin zei in een reactie dat we het daar al eerder over gehad hebben, met de naaimachines. Dat is zo, maar ik geloof dat het hier toch anders ligt. Het zwakke hier vind ik dat de bibliotheek die jongens leuk laat spelen op de Wii, maar verder niks doet. Daarom ben ik het helemaal eens met de opmerking van mijn gesprekspartner dat de bibliotheek op die manier op een buurthuis lijkt.

Een buurthuis dat Marokkaanse jongens iets aanbiedt waar ze zich mee vermaken doet goed werk. Over Marokkaanse jongens die zich met andere dingen vermaken hoef ik het niet te hebben. Een zichzelf respecterend buurthuis zal misschien nog iets méér doen dan ze onderdak bieden, dat weet ik niet, want ik weet niets van buurthuizen. Maar ook als ze die jongens na schooltijd alleen wat gezelligheid bieden doen ze iets zinvols lijkt mij. Dat geldt 'op zich' ook voor een bibliotheek, maar een zichzelf respecterende bibliotheek zal, vind ik, in ieder geval wél meer moeten doen. De bibliotheek heeft een andere taak dan het buurthuis. Wat precies de taak van de bibliotheek is weet misschien niemand meer, maar die taak heeft in elk geval (hoop ik althans) nog iets te maken met lezen, zowel van literatuur als van informatieve boeken en andere bronnen.

Ik weet dat er mensen zijn die het spelen van games net zoiets vinden als het lezen van boeken. Twee jaar geleden dacht ik zelf nog: games in de bibliotheek, zijn ze nou helemáál gek geworden? Omdat dankzij de 23dingen (d.w.z. als bijverschijnsel ervan) enkele van mijn meningen wat zijn bijgesteld denk ik dat nu niet meer. Maar ik denk toch nog steeds níet dat gamen net zoiets is als lezen. Als het gaat om 'lezen ter ontspanning' wil ik het, eventueel, nog wel 'net zoiets' noemen. Maar er bestaat ook een ander soort lezen, dat weliswaar soms ook wel degelijk ontspannend kan zijn, maar dat daarnaast nog iets meer te bieden heeft: het lezen dat ons in staat stelt dingen te begrijpen of ons over dingen te verwonderen. Dát is het lezen waar het, in elk geval ten dele, volgens mij in de bibliotheek om zou moeten gaan. Het lezen waardoor je leert ook de niet-zo-eenvoudige zinnen te snappen, het lezen dat je laat zien hoe anderen leven, het lezen dat je een gevoel voor schoonheid geeft, het lezen dat je op andere gedachten brengt, het lezen dat je leert relativeren, het lezen dat je leert dat je niet alleen bent, het lezen dat je leert dat je wél alleen bent, het lezen dat je meer zicht op de wereld en op de ander en op jezelf geeft en daardoor verdraagzaamheid bevordert, enz. Kortom: het lezen dat heel misschien een klein beetje kan bijdragen aan een betere wereld.

Dát lezen zou de bibliotheek volgens mij moeten aanmoedigen en bevorderen. En als je dan een groep Marokkaanse jongens 'in huis' hebt, dan zou je moeten gaan nadenken over de vraag hoe je dat in dit specifieke geval zou kunnen aanpakken. Hoogstwaarschijnlijk kom je dan tot de conclusie dat je dat niet weet. En met de term 'zwaktebod' bedoelde ik: dat je je vervolgens bij die conclusie neerlegt. Dan gaat het je dus alleen nog om het bezoekersaantal: leuk dat we al die jongens binnenkrijgen, dan loopt de teller lekker door en houden we hopelijk onze subsidie. (Dit nog even afgezien van de vraag of je met teveel lawaaierige jongelui de mensen die rust zoeken niet uit de bibliotheek wegjaagt.)

Later meer (hoop ik).

Foto: nrc handelsblad, hier gevonden.