Plek zat

Op LibraryLingo las ik een stuk over 'kantoorzwervers' en hoe de bibliotheek die onderdak zou kunnen bieden. De term komt uit de Volkskrant. NRC Handelsblad noemde deze groep ooit al eens 'werknomaden'. Ik citeer LibraryLingo:

Voilà, waarom zouden bibliotheken nog verder zoeken naar hun rol en functie in de 21e eeuw. Hier wordt die op een presenteerblaadje aangeboden. Ik had er zelf ook al eens eerder over geschreven, maar nu zegt de Volkskrant het ook: de bibliotheek is een mooie alternatieve kantoorplek, nou ja, de OBA dus. Er is een tekort aan vrij toegankelijke openbare ruimtes, aan 'derde plekken'. Dit is de soort ruimte die geen kantoor is -tweede plek- en geen woning -eerste plek.

Ik heb zelf ook een tijdlang gedacht dat de bibliotheek dergelijke zwervende werkers best een plaats zou kunnen bieden. Ik denk dat eigenlijk nog wel, want evenmin als je 'echte' zwervers maar moeilijk kunt weigeren, kun je dat met kantoorzwervers doen. Zelfs het argument 'de andere bezoekers hebben last van uw geur' is in dit geval niet bruikbaar. De bibliotheek is een openbaar gebouw, dus wie zich een beetje gedraagt moet er mogen zitten.

Maar dat het onderdak bieden aan kantoornomaden de rol van de bibliotheek in de 21e eeuw zou moeten worden, daar kan ik me toch niet zo erg in vinden. De bibliotheek als 'derde plaats', dat lijkt me beslist iets, maar wat hier wordt beschreven is volgens mij geen derde plaats, maar gewoon een mobiele tweede plaats, nl. een werkplek. Een derde plaats is, in elk geval volgens de omschrijving van de man die de term heeft geïntroduceerd, Ray Oldenburg, toch iets anders:

Derde plaatsen bestaan uit openbare plekken waar mensen informeel bijeenkomen en waar conversatie de belangrijkste activiteit is. Vaak gaat het om horeca-achtige voorzieningen als koffiehuizen, terrassen, pubs en saloons, maar het kan ook gaan om bankjes op een plein, een buurtwinkel, kapper of wasserij. Niet elke openbare gelegenheid verdient volgens Oldenburg het predikaat derde plaats; daarvoor moeten ze zich wel op neutraal terrein bevinden (niet thuis, niet op de werkplek), als sociale gelijkschakelaars functioneren (iedereen is welkom, rijk en arm praat er met elkaar), een speelse atmosfeer kennen en stamgasten hebben die de toon zetten. Men neemt er de wereld en elkaar door, men beoordeelt wat deugt en wat niet deugt, in een setting waarin het bekende en het nieuwe bij elkaar komen. (Uit: Marianne van den Boomen, Leven op het net).

Natuurlijk is iedereen vrij om de derde plaats te omschrijven zoals hij/zij dat zelf wil en het gaat me dan ook niet zozeer om het vervagen van het begrip als wel om het feit dat wat hierboven staat me veel meer aanspreekt als 'bibliotheekfunctie van de 21e eeuw' (d.w.z. als een van de bibliotheekfuncties) dan het beschikbaar stellen van werkplekken voor zzp-ers. Hoewel ik inzie dat een bibliotheek voor een zzp-er een prettige werkomgeving kan bieden, vraag ik me af waarom de laptopwerker door de gemeenschap in staat moet worden gesteld onder een zwaar gesubsidieerd dak zijn werk te komen doen, met gratis internet en thuis de verwarming laag (dat laatste zie ik dan uit milieu-oogpunt wel als positief). En waarom eigenlijk alleen plaatsen voor laptopwerkers? Als ik nou toevallig als zzp-er kinderkleertjes voor mijn internetwinkeltje maak, waarom mag ik dan niet in de bibliotheek komen werken? Herrie, zegt u? Niks hoor, mijn ultra-moderne naaimachine hoor je helemaal niet. Rommel? Ruim ik allemaal zelf op, terwijl ik vaak genoeg zo'n laptopper zie vertrekken met achterlating van een tafel vol lege koffiebekertjes, terwijl niemand daar iets van zegt. Discriminatie, dat is het. En ik ben nog wel líd van de bibliotheek en een heleboel van die zzp-ers echt niet.

LibraryLingo geeft nog als argument:

Hoeft volgens mij helemaal niet veel te kosten, beetje herinrichtingskosten, langere en aaneengesloten openingstijden misschien, promotiekosten, maar dan haal je ook een hele nieuwe doelgroep binnen en dat is wel wat waard.

Zouden die zzp-ers dan ook, omdat ze het gebouw zo prettig vinden ineens boeken gaan lenen of naar lezingen komen, of naar het voorlezen met hun kinderen? Of is het alleen al fijn dat we ze mogen meetellen als 'bezoeker''? Dan weet ik nog wel een paar manieren om mensen binnen te halen. Het lijkt mij dat we er als bibliotheek toch in de eerste plaats naar moeten kijken of die mensen ook iets bij ons komen doen dat het rechtvaardigt dat zij de samenleving geld kosten. Of bieden we die plaatsen kostendekkend aan? Ik vrees dat er dan niemand meer komt...

Maar misschien zitten er positieve kanten aan het zzp-ers binnenhalen die ik nog niet zie. Dat zou natuurlijk heel goed kunnen. Of was het stuk op LibraryLingo misschien ironisch bedoeld en heb ik dat niet begrepen?


Foto: Flickr, gemaakt door: hddod