WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

vrijdag 8 januari 2010

Plek zat























Op LibraryLingo las ik een stuk over 'kantoorzwervers' en hoe de bibliotheek die onderdak zou kunnen bieden. De term komt uit de Volkskrant. NRC Handelsblad noemde deze groep ooit al eens 'werknomaden'. Ik citeer LibraryLingo:

Voilà, waarom zouden bibliotheken nog verder zoeken naar hun rol en functie in de 21e eeuw. Hier wordt die op een presenteerblaadje aangeboden. Ik had er zelf ook al eens eerder over geschreven, maar nu zegt de Volkskrant het ook: de bibliotheek is een mooie alternatieve kantoorplek, nou ja, de OBA dus. Er is een tekort aan vrij toegankelijke openbare ruimtes, aan 'derde plekken'. Dit is de soort ruimte die geen kantoor is -tweede plek- en geen woning -eerste plek.

Ik heb zelf ook een tijdlang gedacht dat de bibliotheek dergelijke zwervende werkers best een plaats zou kunnen bieden. Ik denk dat eigenlijk nog wel, want evenmin als je 'echte' zwervers maar moeilijk kunt weigeren, kun je dat met kantoorzwervers doen. Zelfs het argument 'de andere bezoekers hebben last van uw geur' is in dit geval niet bruikbaar. De bibliotheek is een openbaar gebouw, dus wie zich een beetje gedraagt moet er mogen zitten.

Maar dat het onderdak bieden aan kantoornomaden de rol van de bibliotheek in de 21e eeuw zou moeten worden, daar kan ik me toch niet zo erg in vinden. De bibliotheek als 'derde plaats', dat lijkt me beslist iets, maar wat hier wordt beschreven is volgens mij geen derde plaats, maar gewoon een mobiele tweede plaats, nl. een werkplek. Een derde plaats is, in elk geval volgens de omschrijving van de man die de term heeft geïntroduceerd, Ray Oldenburg, toch iets anders:

Derde plaatsen bestaan uit openbare plekken waar mensen informeel bijeenkomen en waar conversatie de belangrijkste activiteit is. Vaak gaat het om horeca-achtige voorzieningen als koffiehuizen, terrassen, pubs en saloons, maar het kan ook gaan om bankjes op een plein, een buurtwinkel, kapper of wasserij. Niet elke openbare gelegenheid verdient volgens Oldenburg het predikaat derde plaats; daarvoor moeten ze zich wel op neutraal terrein bevinden (niet thuis, niet op de werkplek), als sociale gelijkschakelaars functioneren (iedereen is welkom, rijk en arm praat er met elkaar), een speelse atmosfeer kennen en stamgasten hebben die de toon zetten. Men neemt er de wereld en elkaar door, men beoordeelt wat deugt en wat niet deugt, in een setting waarin het bekende en het nieuwe bij elkaar komen. (Uit: Marianne van den Boomen, Leven op het net).

Natuurlijk is iedereen vrij om de derde plaats te omschrijven zoals hij/zij dat zelf wil en het gaat me dan ook niet zozeer om het vervagen van het begrip als wel om het feit dat wat hierboven staat me veel meer aanspreekt als 'bibliotheekfunctie van de 21e eeuw' (d.w.z. als een van de bibliotheekfuncties) dan het beschikbaar stellen van werkplekken voor zzp-ers. Hoewel ik inzie dat een bibliotheek voor een zzp-er een prettige werkomgeving kan bieden, vraag ik me af waarom de laptopwerker door de gemeenschap in staat moet worden gesteld onder een zwaar gesubsidieerd dak zijn werk te komen doen, met gratis internet en thuis de verwarming laag (dat laatste zie ik dan uit milieu-oogpunt wel als positief). En waarom eigenlijk alleen plaatsen voor laptopwerkers? Als ik nou toevallig als zzp-er kinderkleertjes voor mijn internetwinkeltje maak, waarom mag ik dan niet in de bibliotheek komen werken? Herrie, zegt u? Niks hoor, mijn ultra-moderne naaimachine hoor je helemaal niet. Rommel? Ruim ik allemaal zelf op, terwijl ik vaak genoeg zo'n laptopper zie vertrekken met achterlating van een tafel vol lege koffiebekertjes, terwijl niemand daar iets van zegt. Discriminatie, dat is het. En ik ben nog wel líd van de bibliotheek en een heleboel van die zzp-ers echt niet.

LibraryLingo geeft nog als argument:

Hoeft volgens mij helemaal niet veel te kosten, beetje herinrichtingskosten, langere en aaneengesloten openingstijden misschien, promotiekosten, maar dan haal je ook een hele nieuwe doelgroep binnen en dat is wel wat waard.

Zouden die zzp-ers dan ook, omdat ze het gebouw zo prettig vinden ineens boeken gaan lenen of naar lezingen komen, of naar het voorlezen met hun kinderen? Of is het alleen al fijn dat we ze mogen meetellen als 'bezoeker''? Dan weet ik nog wel een paar manieren om mensen binnen te halen. Het lijkt mij dat we er als bibliotheek toch in de eerste plaats naar moeten kijken of die mensen ook iets bij ons komen doen dat het rechtvaardigt dat zij de samenleving geld kosten. Of bieden we die plaatsen kostendekkend aan? Ik vrees dat er dan niemand meer komt...

Maar misschien zitten er positieve kanten aan het zzp-ers binnenhalen die ik nog niet zie. Dat zou natuurlijk heel goed kunnen. Of was het stuk op LibraryLingo misschien ironisch bedoeld en heb ik dat niet begrepen?


Foto: Flickr, gemaakt door: hddod

22 opmerkingen:

  1. ik zag het stuk ook passeren, en had er dezelfde nedenkingen bij - een bibliotheek herleiden tot een zitplaats en een stopcontact is wat minnetjes als toekomstvisie (waarmee ik natuurlijk niet gezegd wil hebben dat bibliotheken geen zitplaatsen of stopcontacten mogen aanbieden ;-) )

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dag Occy,
    De persoon achter LibraryLingo een beetje kennende kan ik me eigenlijk ook niet goed voorstellen dat het zo bedoeld is. Daarom dacht ik ineens (toen ik mijn stukje af had): het zal toch niet ironisch zijn?
    Overigens zou ik wensen dat ik dat ook kon: in een regel zeggen wat me nu een hele blogpost kost...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Neem aan dat dit stuk ironisch bedoeld is of had je gewoon zin om te mopperen, Schrijver?

    Ik kan niet voor Librarylingo spreken maar toen ik het las dacht ik: goh ja, leuk idee. Simpel. Inderdaad niet helemaal zoals de derde plaats ooit bedoeld was (al heb ik niet zoals jij de moeite genomen om op te zoeken hoe het precies zat) maar toch leuk bedacht. Jij doet het nu voorkomen alsof de hele bibliotheek omgebouwd zou moeten worden tot één groot thuiswerkcentrum maar dat is volgens mij helemaal niet de bedoeling. Als je met het aanleggen van een paar extra stopcontacten een nieuw publiek binnenhaalt is daar toch niks mis mee? Zolang dat maar niet ten koste gaat van diegenen waar je eigenlijk voor bedoeld bent: de lees- en taalzwakkeren in de maatschappij.
    En ik zou iemand met een naaimachine niet wegsturen als ze geen lawaai en geen troep maakt en de bibliotheek niet in een marktkraam verandert.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ha Tenaanval,
    Daar vergis je je toch: mijn stukje was niet ironisch bedoeld en ik had ook geen zin om te mopperen. Ik was mij er niet van bewust dat ik mopperde, maar blijkbaar kwam het zo over, althans op jou.

    De zin die alles veroorzaakte was deze: 'Voilà, waarom zouden bibliotheken nog verder zoeken naar hun rol en functie in de 21e eeuw.'

    Die zin trof mij aanvankelijk als nogal kort-door-de-bocht. Later dacht ik: misschien is het een ironische zin, of een zin van iemand die denkt dat het met de bibliotheek verder toch niks meer wordt. Maar hoe hij ook bedoeld is, die zin staat er en daagde me uit er tegenin te gaan. Wat ik probeerde.

    Met een paar extra stopcontacten een nieuw publiek binnenhalen lukt niet volgens mij. Daar haal je maar een paar extra mensen mee binnen, want iedereen wil een eigen stopcontact. Dus om echt het beoogde publiek van zzp-ers binnen te halen moet je denk ik toch meer doen.

    Je zegt: 'Zolang dat maar niet ten koste gaat van diegenen waar je eigenlijk voor bedoeld bent: de lees- en taalzwakkeren in de maatschappij.' Dat klinkt mooi en ik ben het er mee eens. Maar wat ik bedoelde is dat het altíjd ten koste gaat van waar je eigenlijk voor bedoeld bent, behalve als je vindt dat je bedoeld bent om onderdak te bieden aan zzp-ers. Je geld kun je nl. maar een keer besteden en alles wat naar de zzp-ers gaat, gaat niet naar anderen.

    Ik vind overigens, nu ik er even bij stil sta, dat de bibliotheek niet alleen bedoeld is voor lees- en taalzwakkeren; dat is maar deel van de lezers en potentiële lezers waar we ons op zouden moeten richten.

    Ik vind het aardig van je dat je de mevrouw met de naaimachine ook zou toelaten. Ik zou het wel een leuk experiment vinden als een acteur eens in verschillende bibliotheken ging testen in hoeverre men er daar net zo over denkt als jij.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ooohh..., dat zinnetje was denk ik wel ironisch bedoeld. Maar het wachten blijft op een reactie van Librarylingo zelf.

    De bibliotheek is er voor iedereen maar met name om mensen die het wat moeilijker in de maatschappij hebben te helpen, dat vindt Unesco tenminste. Daarom krijgen we daar belastinggeld voor, geld van ons allemaal, dus van iedereen. Dus zijn we er ook voor zzp-ers en daarom mag daar ook best wat geld voor uitgetrokken worden vind ik. Niet om alle zzp-ers uit de gemeente te huisvesten, maar gewoon voor erbij. Elke tevreden bezoeker is er een toch?

    Dat experiment met die acteur lijkt me geweldig! Misschien een ideetje voor het Bibliotheekblad? In plaats van de Mystery Guest?

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Tenaanval,
    Als je gelijk heb m.b.t. de ironie van dat zinnetje dan heb ik me mooi op het verkeerde been laten zetten! Dat zou ik wel leuk vinden. Ik hoop dat LL nog uitsluitsel geeft. Ik heb gemerkt dat ze dit blog wel eens leest, maar of ze ook álles leest weet ik natuurlijk niet. En misschien vindt ze 't wel leuk om ons in onzekerheid te laten ;-)

    Dat de bibliotheek er volgens de Unesco met name is om mensen die het moeilijk hebben te helpen had ik nooit eerder gehoord. Dat is misschien dom. Gelukkig doe ik werk dat er helemaal aan beantwoordt. Wat betreft die zzp-ers vraag ik me wel af of die allemaal horen bij de-mensen-die het-moeilijk-hebben. Ik neem meteen aan dat het niet makkelijk is om 'voor jezelf' te werken, maar ik vermoed dat er toch wel zzp-ers zijn die flink verdienen.

    Die acteur moet dan natuurlijk wel naar een bibliotheek gaan waar altijd al een aantal laptoppende zzp-ers zit te werken, om zo te kunnen zeggen: 'ik had bedacht dat ik dat ook maar eens moest gaan doen' o.i.d.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Geen inhoudelijke reactie, wel een uitgaanstip voor de zondagmorgen!

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Dag Astrid,
    Mmm, niet inhoudelijk? Daar zal mijn huisgenoot anders over denken! Vreemd dat hij dat zelf niet gezien heeft, maar zo heb ik toch leuk een verrassing. Ik ga het snel vertellen. Reuze bedankt!!
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @ Astrid,
    p.s. Mijn huisgenoot wist het inderdaad al en had zelfs een afspraak om erheen te gaan (en dat wist ik eigenlijk ook wel vaag, alleen niet de datum), maar dat ze ook een deel van de Goldbergvariaties zouden spelen stond er oorspronkelijk niet bij, dus toch een verrassing! Nogmaals dank. En nu maar hopen dat de sneeuw geen roet in het eten gooit (beetje rare beeldspraak).
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Maar wie zegt nu dat mensen zonder laptops gediscrimineerd zouden worden? Bij ons zijn er heel vaak evenementen van handwerkende verenigingen en als mensen aan een tafel bepaalde handelingen verrichten zullen we daar niet snel iets van zeggen. Het gaat inderdaad alleen om rommel en geluidsoverlast. Maar dat is al opgelost schrijf je ook :-)

    Verder gaat het faciliteren vaak verder dan een zitplek en (draadloos) internet alleen. Wij hadden ook lange tijd een klant die zijn administratiekantoor bij ons voerde. Hij gebruikte veel van onze papieren en digitale naslagwerken, wilde regelmatig scannen en kopieeren en reserveerde elke dag een studiecabine. Enerzijds kun je dan zeggen dat je die mensen een werkplek bezorgt maar je faciliteert ook de informatievoorziening voor zo'n werkplek.

    Als het gaat om het gebruik van technologie binnen de bibliotheek ligt de focus vaak op de technologie zelf. Kinderen zijn nu vervelend omdat ze gamen en internetten en niet omdat ze kinderen zijn. Laptoppende klanten zijn opeens andere klanten dan mensen die vroeger hun eigen schrijfblokken en andere kantoorspullen meenamen.

    Ik geloof oprecht dat we blij moeten zijn met alle functies die klanten in onze gebouwen ontdekken en benutten. Daar veroveren we ook harten mee.

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ha Edwin,
    Ja, natuurlijk is het weer veel genuanceerder dan ik dacht ;-) Maar juist daar blog ik voor, om daarop gewezen te worden. Dus dank voor je aanvulling.

    Van 'evenementen van handwerkende verenigingen' krijg ik een beetje de kriebels, d.w.z als ze in de bibliotheek worden gehouden. Maar dat zijn dan neem ik aan exposities of een breiclubje dat van een ruimte gebruik maakt? Moet kunnen als die ruimte anders ongebruikt zou blijven vind ik, maar ik zag er toch liever iets 'literairders' plaatsvinden.

    Die man met zijn administratiekantoor is een mooi voorbeeld dat me aan het twijfelen brengt doordat je de informatiefunctie van de bibliotheek erin verwerkt. Ja, dan moet het eigenlijk wel kunnen, d.w.z. zolang hij mensen die komen studeren niet in de weg zit. Dat vind ik van die laptoppers ook wel, al maken die waarschijnlijk helemaal geen gebruik van de aanwezige informatie, maar ik vind het op de een of andere manier toch een te simpele invulling van wat we als bibliotheek zijn of zouden moeten zijn én waarvoor we gesubsidieerd worden.

    Dat veroveren van die harten, dat is absoluut hartveroverend, zoals je dat zegt. En misschien wel het allerbelangrijkst.
    Groet, schrvrdzs

    p.s. Ik moet nu ineens aan een man denken die vroeger (jaren '70) vaak in de bibliotheek van de NEH (nu Erasmusuniversiteit) te vinden was: een morsige man die een vettig buideltje vol dubbeltjes bij zich had, die hij gebruikte om eindeloos (daar blijkbaar aanwezige) dienstregelingen te kopiëren.

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Leuk dat ik nog voor een kleine verrassing kon zorgen. Ik zou de sneeuw gewoon trotseren! Fijn concert (en doe 'm'n jongens' de groeten ;-))

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ben ik even een etmaal off line breekt gelijk de discussie los over een post die ik zelf schreef. Het was natuurlijk wel een beetje kort door de bocht. Het was tenslotte een blogpost en geen doorwrochte beleidsvisie, maar ik denk zeker dat bibliotheken dienstverlenender kunnen zijn voor bv de groep van thuiswerkers, kantoorzwervers, en andere mensen die niet op een reguliere kantoorplek werken. Waarom? Omdat ik denk dat er meer valt te maken van de bibliotheek dan een plek alleen voor literatuur en lezen. Dat blijft functie nr. 1 wat mij betreft, maar nieuwe doelgroepen met nieuwe behoeften vragen om nieuwe diensten. En dat die dan gesubsidieerd gratis onderdak zitten vind ik geen steekhoudend argument al was het alleen maar omdat heel veel uitleningen worden gemaakt door mensen die ook wel hun boeken kunnen kopen. Ik ben helemaal voor een bibliotheek die kansarmen en laaggeletterden als doelgroepen hoog in het vaandel heeft staan, maar de openbare bibliotheek is er volgens mij ook bij gebaat aan meer groepen in de maatschappij een aantrekklijke dienst te bieden. En iemand met een naaimachine mag er van mij ook wel in. Misschien moeten we zelfs maar eens een keuken ofzo ter beschikking stellen voor een startende cateraar. (grapje!)

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Dag Astrid,
    Ik denk dat ik er zelf niet bij zal zijn, maar mijn huisgenoot komt er vast wel, sneeuw of niet. (De Doelen is hiervandaan 20 minuten lopen.) Ik dacht eerder aan Calefax, of die R'dam wel kunnen bereiken. Ik weet nl. niet waar ze vandaan moeten komen en hoe hard het vannacht misschien nog gaat sneeuwen. Maar misschien zijn ze al wel in de stad...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ha LL,
    Dank voor je reactie! Ik vreesde al dat je ons in het ongewisse zou laten ;-)

    Ik ben het voor een groot deel met je eens en als je het in eerste instantie zo verwoord had als nu in je reactie, zou ik waarschijnlijk niet de neiging gevoeld hebben er tegenin te gaan. Dus ik ben blij dat je dat niet deed, want elke blogpost is er een en elke aanleiding ertoe is welkom.

    Wat betreft die subsidie heb ik mijn twijfels. Als het hoofddoel van de bibliotheek is om mensen zonder grote financiële drempels de gelegenheid te bieden zoveel te lezen en zich zo uitgebreid mogelijk te informeren als ze willen, dan is het onvermijdelijk dat ook mensen met genoeg geld om hun eigen boeken te kopen er boeken komen lenen. Als je tenminste niet om een loonstrookje wilt vragen en gelukkig willen we dat niet. Maar ik zie niet in waarom dat ineens een argument is om dan ook maar zzp-ers te bevoordelen.

    Maar als we echt óók zzp-ers met een naaimachine binnen krijgen én die beginnende cateraar, dan wordt het wel steeds meer een 'derde plaats' zoals ik die voor me zie. En dat trekt me eigenlijk wel aan. Welke bibliotheek zou, naast het vervullen van haar andere taken, eens met zo'n experiment van start kunnen gaan?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Calefax komt uit R'dam, Den Haag en A'dam. Lekker handig dus ;-) Ik hoop maar dat het allemaal goed komt, maar de jongens kennende laten ze zich door slecht weer niet zo snel tegenhouden. Ik duim voor iedereen!

    BeantwoordenVerwijderen
  17. @Astrid,
    Mijn huisgenoot is teruggekeerd van het concert en heeft wederom genoten. Goed nieuws: voor het nieuwe seizoen staan de Goldbergvariaties in hun geheel op het programma. Ik denk dat ik dan ook maar 's mee ga.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  18. librarylingo,
    Niks grapje, wij hebben het tosti apparaat al klaar staan!
    Groet, Anna

    BeantwoordenVerwijderen
  19. Ha Schrijver,
    En die Goldbergvariaties kunnen ook best in de bibliotheek.
    Groet, Anna
    'rabilys'

    BeantwoordenVerwijderen
  20. Ha Anna,
    Dat lijkt mij een goed plan (2x).
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  21. Mooi! Hou de concertagenda in de gaten. 7 februari, Nieuwkoop, dat was toch in de buurt?!

    BeantwoordenVerwijderen
  22. Dag Astrid,
    Dank voor de Calefax-agenda. Op het optreden in Nieuwkoop had je me al eens gewezen (en ik op mijn beurt weer mijn huisgenoot & Calefax-liefhebber) en net afgelopen zondag zat ik te denken: zou Nieuwkoop wel bereikbaar zijn? Maar nu komen ze in elk geval naar Rotterdam (ik bedoel met de Goldbergvariaties), dus maakt dat wat minder uit, al duurt het natuurlijk langer om op de Doelen te wachten...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen