Wat ik las 41-2

In De barbaren (hier staat mijn vorige stukje over dit boek) laat Alessandro Baricco zien hoe de manier waarop mensen ervaringen opdoen sterk aan het veranderen is. Voor de 'oude mens' waren geduld en studie de aangewezen weg. Een ervaring kon je soms ook ineens, in één magisch moment overkomen, maar hij had altijd iets te maken met diepgang en inzicht. Voor de 'barbaar' ligt dat anders: die doet ervaringen op door zich snel van het ene ding (situatie, plaats, stukje informatie) naar het andere te verplaatsen. De ervaring wordt gevormd door het aaneenrijgen van een aantal punten. De barbaar zoekt daarom bij voorkeur dingen op die hem voldoende energie geven om weer verder te kunnen naar een volgend ding. Hij heeft constant beweging nodig en probeert op de top van de dingen te blijven. Surfen en multitasking zijn woorden die hier precies bij passen. Multitasken kun je zien als een aantal dingen tegelijk oppervlakkig doen, maar voor barbaren is het in feite gewoon het doen van één ding.

Voor barbaren is het verleden iets dat alleen maar interessant is voor zover het bruikbaar is als materiaal voor het heden, d.w.z. als er ervaringen aan te ontlenen zijn die weer naar volgende ervaringen kunnen leiden. Voor een barbaar is niets 'heilig' zou je kunnen zeggen. En als je een barbaar vraagt of hij niet bezig is zijn ziel te verkopen kijkt hij je verbaasd aan omdat het begrip 'ziel' hem onbekend is. Zo ongeveer begreep ik Baricco. Ik doe het boek tekort, maar je kunt het natuurlijk ook zelf lezen.

Baricco schreef het laatste hoofdstuk aan de voet van de Chinese muur, nadat hij daar uren over gewandeld had. Hij was daar speciaal naartoe gegaan omdat hij het een mooi voorbeeld vindt van de manier waarop de 'beschaving' geprobeerd heeft de 'barbaren' buiten te houden. Maar de barbaren laten zich door een muur, hoe lang die ook is, niet tegenhouden, ze trekken er gewoon omheen of slaan er een bres in. In plaats van hardnekkig verzet te bieden tegen de barbaren is het volgens Baricco dan ook veel nuttiger om intelligent mee te varen op de stroom.

Varen, dat is onze taak. In wezen komt het er denk ik op neer dat we kunnen besluiten wat we van de oude wereld willen meenemen naar de nieuwe wereld. De dingen waarvan we willen dat ze intact blijven, ook tijdens de onzekerheid van een duistere reis. De banden die we niet willen verbreken, de wortels die we niet willen kwijtraken, de woorden die we nog altijd willen uitspreken, en de ideeën die we willen blijven denken. Het is een verfijnd werkje, een zorg: in die grote stroom in veiligheid brengen wat ons dierbaar is. Het is een moeilijke taak omdat het nooit betekent dat we iets in veiligheid brengen tégen de mutatie, maar altijd ín de mutatie. Want dat wat gered wordt zal nooit datgene zijn wat we tegen de tijd hebben beschermd, maar dat wat we hebben laten muteren, zodat het opnieuw zichzelf zou worden in een nieuwe tijd.

Misschien klinkt dit wat vaag en zweverig, en ik daar hou ik eigenlijk helemaal niet van, maar het sprak me hier toch aan en ik dacht ineens aan de bibliotheek: wat zou het leuk zijn om eens met een stel bibliotheekmensen over dit boek te praten. En ik dacht ook: dát is onze taak, dingen die we willen bewaren in veiligheid brengen. Niet door ze in een kluis te stoppen, maar door ze te digitaliseren, zal ik maar zeggen. Zodat ze mee kunnen in die stroom waar we niet tegenop moeten roeien, maar die we intelligent moeten bevaren.

En toen dacht ik ook nog: daarom heeft de bibliotheek mensen nodig die weten wat het is om een barbaar te zijn, maar die ook weten hoe het 'vroeger' was. Mensen die een verbinding kunnen leggen tussen de oude en de nieuwe beschaving. Die weten wat het is om zich ergens in te verdiepen maar die ook gemakkelijk van de ene ervaring naar de andere kunnen surfen. Die er over nadenken wat uit verleden en heden een rol zou moeten blijven spelen in de toekomst. Mensen die midden in de mutatie staan. Die nog longen hebben maar ook al kieuwen, om een beeldspraak van Baricco te gebruiken.

Zulke mensen zijn volgens mij in de bibliotheekwereld tamelijk zeldzaam. Het zou dus aanbeveling verdienen ze, voor zover ze er zijn, op waarde te schatten en naar ze te luisteren. Ik heb wel eens het gevoel dat dat te weinig gebeurt.


Foto: Flickr, gemaakt door wizwise.