Dag Henk,
Hartelijk dank voor je 'tussenbrief'. Misschien is dit nu dan een 'tussenantwoord'? Het wordt wel een beetje ingewikkeld, maar in feite maakt het niks uit: een brief is een brief.
Wat betreft Gerard Reve: ik heb De avonden ook gelezen, maar pas toen ik een jaar of 40 was (schat ik). Toen ik nog op school zat las ik Nader tot u en Op weg naar het einde, die ik altijd door elkaar haal, vooral ook omdat ze er in de uitgave die ik heb (bijna) hetzelfde uitzien. (Zie hier.) Ik weet daarom niet meer welke van de twee ik het eerste las, maar ik weet nog wel dat het veel indruk op me maakte. Ik weet ook nog waar ik het las: in een vakantiehuisje in Ouddorp, waar ik toen met mijn ouders verbleef. Ik denk dat ik 17 was, het was paasvakantie en het sneeuwde en ik las, liggend op een stapelbed, dat boek van Reve. Wat het precies teweeg bracht weet ik niet meer, maar dát het iets teweeg bracht weet ik nog heel goed. Waarschijnlijk was het vooral verwarring. Ik weet allang niet meer waar het boek over gaat (een boek herlezen dat veel indruk heeft gemaakt durf ik niet altijd aan), maar het zal vast en zeker treurig zijn geweest, maar geschreven in een stijl die blij maakte omdat hij zo prachtig is. Althans dat vond ik. Nooit eerder had ik iets gelezen dat zo mooi geschreven was (ik had toen ook nog niet erg veel gelezen). En als je 17 bent en je zit met je ouders in een vakantiehuisje en het sneeuwt, ja dan kunnen dingen wel eens wat harder aankomen dan als je in je 'gewone doen' bent.
Daarna heb ik meer van Reve gelezen en ben altijd van zijn stijl blijven houden. Niet alle boeken vond ik goed, latere bevielen me soms zelfs helemaal niet. Zijn brievenboeken vind ik allemaal zeer de moeite waard. Ik vind hem een geniaal brievenschrijver en het woord 'geniaal' gebruik ik maar hoogst zelden, dus ik bedoel ook echt geniaal en niet gewoon 'goed' (waar geniaal tegenwoordig voor mijn gevoel een soort synoniem van is geworden).
Je schrijft over De avonden:
Ik herinner me weinig van het boek. De sluimerende homo in mij is er in ieder geval toen niet door wakker geschud, maar ik was een laatbloeier en kwam pas rond mijn vijfentwintigste uit de kast.
Misschien zeg ik nu iets doms en ik hoop dan maar dat deze brief door een Reve-kenner wordt gelezen die me zal verbeteren, maar voor zover ik me herinner gaat het in De avonden helemaal niet over het al dan niet homo zijn van de hoofdpersoon. Dus viel er met dat boek ook niets wakker te schudden. Daar had je andere Reve-boeken voor moeten lezen...
Waar ik ook even over nadacht is dat 'uit de kast komen'. Ik heb altijd gedacht (d.w.z. sinds ik de uitdrukking leerde kennen) dat dat betekende: ervoor uitkomen dat je homo bent, dus het aan je ouders en je vrienden en collega's vertellen. Zoals jij erover schrijft lijkt het te gaan over er zélf achter komen dat je het bent. Of viel het een bij jou met het ander samen? Waarmee ik bedoel: heb je toen de in je sluimerende homo wakker werd dat meteen aan b.v. je ouders verteld? Ik realiseer me dat dit misschien een te persoonlijke vraag is en ik zou hem ook niet gesteld hebben als je niet zelf over dat uit de kast komen was begonnen. En daarnaast geef je op je blog ook zeker niet de indruk dat homo zijn iets is waarover je het buiten de privé-sfeer niet wilt hebben. Maar als je er niet op in wilt gaan moet je dat natuurlijk gewoon niet doen.
Leuk om te lezen over de dominee die auto's haatte. Die had ik graag horen preken. Wij hadden overigens in de jaren '70 ook zo'n 'linkse' dominee, maar hoe hij over auto's dacht weet ik niet meer. Ik herinner me ook niet of er wel eens mensen de kerk zijn uitgelopen. Er moet ongetwijfeld discussie geweest zijn over zijn ideeën. Ik heb toen zelf (ik was een jaar of 18) in een of andere kerkelijk werkgroepje (ik heb vaag het gevoel dat het 'De Vredesgroep' heette) gezeten, maar wat we deden weet ik niet meer. Wat wel jammer is.
Of bij mijn opa wel eens mensen zijn weggelopen weet ik niet. Conflicten zal hij vast wel gehad hebben, want bepaald makkelijk was mijn opa niet. Maar van zijn geloofsopvattingen weet ik niets. Er zijn in zijn tijd wel een paar 'kerkscheuringen' geweest en misschien gingen die wel gepaard met het opstaan en weglopen van een bepaalde groep. Maar ook weer niet in elke gemeente zal de kerk 'gescheurd' zijn.
Nu het toch over lopen in de kerk gaat zal ik je een kleinigheidje opbiechten (hoewel dat natuurlijk een te katholiek woord is). Ik was als kind, en ook als puber nog, bang voor het doorgeven van het collectezakje. D.w.z. als er in de bank waarin ik zat een stuk leeg was en ik dus een eindje met het zakje moest lopen om het aan de volgende kerkganger door te geven. Ik dacht dan dat de hele kerk naar me keek en voelde me erg slecht op mijn gemak. Als ik dus de pech had in een half-lege bank te zitten, was ik de hele dienst zenuwachtig voor de collecte (want die kwam pas tegen het eind).
Centraal Weekblad zegt me wel iets, zeer goed mogelijk dat mijn opa dat las. Maar ik geloof niet dat wij het thuis hadden. Lazen jullie Trouw? Mijn ouders niet, die hadden de NRC. Toch herinner ik me wel bladzij 2 van Trouw, met het kerknieuws. Waar ik dat dan las weet ik ook al niet meer. Wat ook wel weer jammer is.
En tot slot, wat betreft de kerk (voor nu): heb jij op een kerkelijke jeugdclub gezeten? In mijn tijd heette dat nog GJV: Gereformeerde Jongelings Verening. (Wat eigenlijk een vorm van onterecht spatiegebruik is, maar ik geloof toch dat het zo geschreven werd. Maar iedereen zei geejeevee.) Ik ben daar lid van geweest en daarvóór van de 'Brugclub', die was voor 14 en 15-jarigen geloof ik. Voor jongere kinderen waren er ook clubs, maar daar heb ik nooit op gezeten. Wel op catechisatie. Was dat er in jouw tijd ook nog?
Het gaat wel weer erg de nostalgie-kant op... Dus als je het te gek vindt worden laat je het maar gewoon zitten hoor!
Mijn laatste vraag gaat in elk geval over korter geleden: waarom ben jij destijds eigenlijk gaan bloggen? Als ik er niet door de 23dingen toe gedwongen zou zijn zou ik er zeer waarschijnlijk nooit aan begonnen zijn, maar voor jou moet dat anders liggen. En in het verlengde ervan vraag ik me af waarom je het nog steeds doet. Dat is een vraag die ik mezelf ook regelmatig stel, vooral in tijden van inspiratiegebrek, zoals de laatste maanden. Onze correspondentie is in elk geval een mooi houvast in onzekere blogtijden!
Het blog van je collega ziet er mooi uit en ze schrijft goed. Denk je echt dat ze op de briefgedachte is gekomen door onze blogbriefwisseling? Maar dan heeft ze eigenlijk ook een lezer nodig die terugschrijft. Misschien moet de hele blogwereld maar eens een tijdje twee aan twee aan het corresponderen slaan. Vaak kom je toch op ideeën omdat iemand je ergens iets over vraagt.
Vanavond ga ik (met een van mijn dochters) naar Boek & Bal in Schiedam. En aan het eind van de middag waarschijnlijk luisteren naar Tom Lanoye, die komt voorlezen bij boekhandel Van Gennep.
Tot de volgende brief maar weer! Hartelijke groet, schrijverdezes
p.s. Nu vergat ik nog iets te zeggen over de bezuinigingen. Ellendig is dat. En bedreigend. Het lijkt erop of het bijna alle bibliotheken en bibliotheekorganisaties gaat treffen. Het excuus zal de crisis wel zijn. En je zult ook wel mensen hebben die zeggen dat het kansen biedt. Inderdaad: gezond verstand en liefde voor boeken zijn hard nodig. ('Liefde voor media' klinkt minder goed, maar is wel politiek-correcter natuurlijk.)
Foto: Flickr, gemaakt door Miek37.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten