Mijn (blog)naam werd genoemd in een post van Jan Klerk en hoewel het niet per se een positieve verwijzing was, zie ik hem evengoed als een eer. En ik wilde er ook graag op reageren, maar dit is weer 's een zo'n blogstukje dat maar niet wil lukken. Ik heb al twee versies gemaakt en verworpen en ik zit nu wel weer te tikken maar weet nog steeds niet hoe ik het moet zeggen, zelfs niet eens precies wát ik wil zeggen. Hou dan gewoon je mond, zul je nu denken en daar zit beslist iets in en bovendien: de zon schijnt, ik heb een snipperdag, de gevelbewerkers zijn weg, de tuin moet van troep ontdaan worden, Coetzee wacht om verder gelezen te worden. Maar het is óók zo dat je soms iets 'in de groep kunt gooien' en dat iemand je dan een stapje verder helpt. Daar blog ik eigenlijk vooral voor, dus dat wil ik toch maar proberen.
Als jullie eventueel eerst de stukken van Edwin en Jan willen (her)lezen zou dat wel fijn zijn, dan kan ik die bekend veronderstellen. (Het zijn bovendien interessante stukken.)
Dat Jan met de termen 'duider' en 'moderne profeet' niet echt iets religieus bedoelde begreep ik natuurlijk ook wel. Dat ik zelf niet echt 'religieus' bedoelde is overigens ook zo. Maar 'duider' roept bij mij toch de gedachte op aan iemand die de betekenis van ontwikkelingen die je zelf niet kunt overzien aan je uitlegt en die je dan op zijn woord gelooft. En het interpreteren van ontwikkelingen in de maatschappij, in dit geval 'digitale ontwikkelingen', heeft voor mijn gevoel nogal veel te maken met de visie die je op de maatschappij hebt. Daarom zou ik graag eerst de maatschappijvisie van de 'duider' willen leren kennen voordat ik hem/haar als 'leider' zag. En ik zou ook wel willen weten wat tegenstanders van deze visie vinden. Nu is dat allemaal nogal veel moeite en het komt er daarom niet van dat ik zoiets ga uitzoeken, omdat ik daar geen tijd voor (over)heb en het voor mijn werk niet nodig is. En ik denk eigenlijk dat meer bibliotheekmensen er zo over denken. En dat vinden Edwin en Jan stom van die bibliotheekmensen, omdat ze zo de kans voorbij laten gaan een 'duider' te worden, of een gids op de 'informatiezee'. En het zou ('zomaar') kunnen dat Edwin en Jan daar gelijk in hebben.
Wat ik me nu afvraag is dit: kúnnen bibliothecarissen wel duiders worden of is dat eigenlijk misschien een beetje te veel gevraagd? En wat moeten ze dan precies duiden, de informatiestromen of de informatie zelf? Of allebei? En die mensen die Jan noemt (Seth Godin, Clay Shirky, John Battelle, Kevin Kelly), zijn dat gidsen voor bibliothecarissen of zijn het gidsen voor iedereen? Ik heb niets van hen gelezen en weet er dus ook niets van (ik zal binnenkort eens opzoeken wat Jan over ze geschreven heeft), en ik vermoed dat dat voor meer mensen geldt, dus misschien ben ik niet de enige die niet weet hoe we hen moeten zien.
En gesteld dat we vinden dat bibliothecarissen inderdaad in staat zijn gidsen in het huidige en toekomstige, en ongetwijfeld voortdurend veranderende, informatieland (of op de informatiezee) te worden, wat is daar voor nodig? Wat moet je daar voor leren? En verwachten we vervolgens dat men zulke gidsen dan ook inderdaad zal raadplegen? Of zullen de mensen gewoon meer en meer alles googelen en eventueel eens aan de buurman, hun dochter, de dokter of de kaasboer vragen wat die ervan vindt? Zelf heb ik nog nooit een bibliothecaris iets anders gevraagd dan waar ik een bepaald boek kon vinden. En verder ook wel eens iets omdat hij/zij ergens verstand van had, maar dan als mens zal ik maar zeggen, niet omdat hij/zij bibliothecaris was.
Dit was een eerste poging (nou ja, eigenlijk de derde dus) om een beetje te verduidelijken wat ik me door de stukken van Edwin en Jan heb zitten afvragen. Misschien volgt er nog eens eentje.
Tot slot dit: met de volgende regels van Jan ben ik het hartgrondig eens:
Ik krijg de indruk dat de door retail geïnspireerde pragmatici op dit moment meer indruk maken dan de 'ouderwetse' idealisten in het vak.
Ik wou dat je zoiets vaker las. Dat Jan en ik vervolgens verschillende idealen m.b.t. de bibliotheek zullen blijken te hebben lijkt me waarschijnlijk, maar dat geeft niet. Misschien kunnen die idealen zelfs wel naast elkaar bestaan, zoals er ook verschillende groepen bibliotheekgebruikers naast elkaar kunnen bestaan. Maar de bibliotheekwereld heeft, ook naar mijn idee, in elk geval 'inhoudelijker' idealen nodig dan alleen hogere uitleencijfers en meer bezoekers.
Foto: Flickr, gemaakt door Brian Clayton.
Tsja, dit onderwerp heeft zoveel invalshoeken maar het heeft m.i. alles te maken met de vraag wat we willen zijn en wie we zijn. De klassieke bibliothecaris is iemand die een bibliotheek beheert (met alle kennis en werkzaamheden die daarbij horen) maar de opleidingen (IDM etc) zijn vanaf de jaren 80/90 de nadruk gaan leggen op informatiebemiddeling in de breedste zin des woords.
BeantwoordenVerwijderenOp het moment dat je uitgaat van dat laatste en je bekijkt alle ontwikkelingen: dan heeft de informatiebemiddelaar van nu een taaie kluif aan de informatie-overvloed. Als hij/zij ook nog eens relevant wil blijven in de informatiemaatschappij van nu, dan zal hij zich een rol moeten aanmeten die aansluit bij zijn vakkennis. Als hij niets doet aan PR, duiding, enz: dan gaat hij tenonder in die zin dat steeds minder mensen een beroep zullen doen op zijn of haar kwaliteiten...simpelweg omdat er veel alternatieven zijn en veel mensen denken dat zij zelfredzaam genoeg zijn.
Dat betekent niet dat iedere bibliothecaris daar op in moet zetten. Je hebt ook de mensen die nog steeds de klassieke bibliotheek beheren. Ook dat specialisme is nodig. Als je alles kunt is dat helemaal mooi, maar dat is wat veel gevraagd.
Dat is denk ik ook waarom je ziet dat hoger opgeleiden steeds vaker vanuit de back-office werken. Voor de huishoudelijke en wegwijsvragen worden vaak mbo'ers ingezet.
Maar moeten die back-office mensen het dan wel allemaal kunnen? Ook dat is maar de vraag. Het is maar wat je wilt als bibliotheek. Maar als je digitaal nog klanten wil bedienen, en nieuwe klanten wil overtuigen van de kwaliteiten: dan moet er meer gebeuren dan hier en daar een website vullen met openingstijden en een overzicht van boeken en exposities. Ik geloof niet dat je het daarmee alleen gaat redden...
Ha Edwin,
BeantwoordenVerwijderenZeer bedankt voor je toelichting. Kun je je voorstellen dat het voor iemand zoals ik, met een vrij beperkt 'digitaal leven', zowel in mijn werk als privé, een beetje vaag is allemaal?
Als ik iets wil weten google ik het, als ik het daar niet kan vinden vraag ik het aan iemand, maar nooit aan een bibliothecaris. Ben ik misschien iemand met een geringe informatiebehoefte of hoe zit dat? Ik zou heel graag eens een voorbeeld horen van het soort advies dat een bibliothecaris kan geven. Dit om een beetje een idee te krijgen in welke richting ik moet denken. Het zal wel stom overkomen van iemand die voor een bibliotheekorganisatie werkt, maar ik weet het echt niet.
Dat het belangrijk is dat we ons als bibliotheek beraden op de toekomst en wat we daarin voor rol willen spelen, daar ben ik het helemaal mee eens. Maar soms denk ik wel eens: op informatiegebied hebben wij geen rol meer, jammer maar helaas. Er blijft overigens, zelfs als dat zo zou zijn, nog best wat over denk ik, maar ik zou me graag laten overtuigen van het feit dat die rol op informatiegebied er nog wel degelijk is.
Ik bedoel hier uiteraard niet de wetenschappelijke bibliotheken maar de 'gewone'. En evenmin de digitale bestanden die we kunnen leveren. Maar iets als: wat kan een bibliothecaris meer vertellen dan Google?
Groet, schrvrdzs
Met die vraag snijd je pijnpunt aan. Heel veel mensen vinden het meer dan genoeg, wat Google heeft te bieden, en denken inderdaad niet aan een inlichtingenmedewerker van een bibliotheek. Maar wat nu in al die gevallen dat bijvoorbeeld scholieren informatie moeten verzamelen voor een werkstuk over een onderwerp dat omringd wordt door onbetrouwbare of slecht vindbare informatie?
BeantwoordenVerwijderenStandaard kun je veel besprekingen etc op huiswerk.com en scholieren.com etc vinden, maar die content is vaak door scholieren zelf gemaakt. Er zijn ook nog prachtige bronnen die Google niet goed vindt. Google dekt sowieso maar 5 % van het gehele web. Dat is een schijntje.
Daarmee zeg ik niet dat mensen er ook behoefte aan denken te hebben, maar het hele concept van mediawijsheid speelt er wel op in: veel mensen kunnen betrouwbare info niet onderscheiden van onbetrouwbare en de zoekvaardigheden worden vaak sterk overschat. Als ik mensen bijsta zijn ze altijd verbaasd dat ik het eigenlijk ook niet weet, maar ter plekke opzoek in Google. Het valt mij op mijn beurt op dat niemand eigenlijk denkt aan googlen...of de trefwoorden niet kent.
Nog een laatste voorbeeld. Van de week kreeg ik een mail van een naamgenoot uit Dordrecht. Ze zocht informatie over haar ouders die ooit in Goes woonden. Ze had zelf de krantenbank Zeeland gevonden, maar ik heb haar nog 6 andere databanken gemaild, die zij met Google zelf niet had gevonden. De informatie in die databanken komt in Google al helemaal niet boven water.
Die vrouw had mij denk ik gevonden via google en de naam Mijnsbergen. Ook daar is een blog dan soms toch goed voor. Ik hielp haar heel graag.
Ha Edwin,
BeantwoordenVerwijderenZo begint het een beetje contouren te krijgen, opnieuw heel hartelijk dank. Ik moet het even laten bezinken...
Groet, schrvrdzs
p.s. Is het eigenlijk niet raar dat dit soort gesprekken bijna nergens gevoerd wordt, d.w.z. in elk geval niet waar ik, toch werkzaam in de bibliotheeksector, er iets van opvang? Of ligt dat gewoon aan mij? Of aan mijn positie in de lagere regionen van het bibliotheekwezen?
Er wordt wel veel over gesproken denk ik. Vooral op congressen en toch ook op al die 'lekker belangrijke' blogs. Het is echter wel zo dat het een discussie is die al jaren speelt, daarom praat niet iedereen meer mee...en veel nieuw bloed komt er ook niet bepaald bij. Zij willen het gebeuren nog wel eens opnieuw omwoelen.
BeantwoordenVerwijderenDe discussie speelde bijvoorbeeld in de periode 2003-2008, rondom de uitrol en groei van Aladin en andere diensten, zoals Schoolbieb. Een van de punten is dat die diensten in de basis wel goed waren, maar niet snel genoeg meegingen met de ontwikkelingen, waardoor ze het aflegden tegen sites van het sociale web, Google, enz. Dat is ook een van de redenen waarom ik zo vaak schrijf over online zichtbaarheid, transparantie, Wikipedia, zoekmachine-optimalisatie, enz. Dat onderdeel is toch nog wel een zorgenkind voor de sector. We hebben een schitterend netwerk, met veel kennis en kracht, maar we vergeten dat ook echt goed weg te zetten. Je bent er nog lang niet als er alweer een website af is. Dan begint het eigenlijk nog maar net.
Ha Edwin,
BeantwoordenVerwijderenDan heeft het dus inderdaad iets te maken met mijn functie: op congressen kom ik niet. Blogs lezen doe ik met mate, dus dat is mijn eigen schuld.
Dat je er niet bent met een aardige website geloof ik meteen. Waar ik nu ineens aan moet denken is dit: als ik op het werk wel eens een bepaald boek wil opzoeken en ik weet zowel titel als auteur zo gauw niet meer, dan kom ik er meestal wel achter via Google. Met Bicat heb je dan geen schijn van kans. Een collega die collecties voor scholen maakt zoekt ook geregeld naar leuke titels via Bol.com, om ze daarna bij ons uit de kast te halen.
Groet, schrvrdzs
Het is grappig, maar de laatste posting van Jan Klerk gaat ook over deze materie. Wie je ook spreekt over boekeninfo: bol.com en amazon.com doen het mooie werk. Films? IMDB. Muziek? LastFM c.s.
BeantwoordenVerwijderenVoor ontdekken zijn onze systemen verre van ideaal, ook niet met 'my discoveries' en woordenwolken...
Ha Edwin,
BeantwoordenVerwijderenIk las de post van Jan Klerk. Grappig? Dat Bol en Amazon ons compleet uit de markt prijzen is toch treurig? We (d.w.z. de bibliotheekwereld) moeten nu wel héél snel laten zien wat onze 'meerwaarde' (met excuus voor dit marxistische jargon) is. Ik geloof er eerlijk gezegd niet meer zo in dat dat gaat lukken, maar jij (en Jan) hopelijk wel. En ik laat me graag overtuigen!
Groet, schrvrdzs
@Schrijver @Edwin @Test:
BeantwoordenVerwijderenNog een korte reactie bij alle mooie en ware dingen die hier al zijn gezegd: De twijfel van de schrijver is hier mooi beschreven. Ik ken ze zelf ook goed, die perioden waarin het schrijven moeizaam gaat en vele versies van schrijfsels weer in de prullenbak verdwijnen gewoon omdat je de woorden niet kunt vinden of de gedachten niet op een rijtje krijgt. Creativiteit komt en gaat en komt.
Over de duider: een digitale duider maakt hapbare soep van de ontelbare digitale ingrediënten. Die soep mag je vervolgens best niet lekker vinden natuurlijk. Iedere duider sampelt weer andere soep simpelweg omdat duiders gewone mensen zijn die er verschillende visies op na houden.
Over de competenties van de digitale duider: iemand die de digitale ontwikkelingen bijhoudt, snapt waar het over gaat en daar zinnige dingen over kan zeggen (en publiceren) zodat andere mensen beter snappen waar het over gaat. Meer is het niet geloof ik. Waarom zou dat teveel gevraagd zijn van een bibliothecaris of informatiespecialist?
De gidsen die ik noemde zijn gidsen voor iedereen die geïnteresseerd is in ontwikkelingen op internet.
Mensen blijven zeker Googelen simpelweg omdat Google zich blijft mee-ontwikkelen en niet in het minst omdat Google permanent de aandacht van het grote publiek weet te trekken. Voor bibliotheken de les dat marketing een permanent proces dient te zijn.
Over de kaasboer: er is op diverse plaatsen te lezen dat mensen veelvuldig hun toevlucht zoeken bij familie en vrienden als ze iets willen weten en sociale netwerken versterken dit verschijnsel enorm. Als de bibliothecaris zich als herkenbare duider profileert op deze netwerken wordt hij/zij echt wel gevonden. Die bibliothecaris hoeft dan echt niet aan megaduiding te doen. Het is wel belangrijk de conversatie als mens met andere mensen aan te gaan en niet in een institutionele rol te schieten.
Google is een waanzinnig goede tool maar zegt natuurlijk niks. Mensen wel en daar zit het belangrijkste onderscheid. Mooie discussie hier in dit kleine reactievakje:)
Dag Jan,
BeantwoordenVerwijderenHartelijk dank voor je 'korte' toevoeging aan de discussie. Ik begin er langzaamaan meer van te begrijpen. Wat je met een digitale duider bedoelt is me nu wel duidelijk: 'gewoon' iemand die veel weet van digitale ontwikkelingen, die die ontwikkelingen weet uit te leggen aan mensen die er minder goed in thuis zijn. Dat een bibliothecaris dat zou kunnen zijn lijkt mij zeer goed mogelijk. Wat jij doet met je artikelen in Bibliotheekblad e.d. lijkt me een goed voorbeeld van dat 'digitale duiden'. Daarbij speelt m.i. wel een rol hoe je over die digitale ontwikkelingen denkt, d.w.z. of je ze als positief of negatief ervaart (of iets daartussenin) maakt verschil bij je uitleg.
Met de bibliothecaris als duider i.h.a., die ook in je stukjes voorkomt, heb ik nog steeds wat moeite. 'Menselijk contact' is mooi en kan meerwaarde geven, maar ik zie nog steeds niet waarom ik juist een bibliothecaris om advies zou vragen, behalve dan over de vraag waar ik iets zou kunnen vinden. En daar komt dan de vraag bij hoe de bibliothecaris van tegenwoordig de betrouwbaarheid van informatie kan inschatten. Maar daarover later misschien nog maar eens een blogpostje ;-)
Groet, schrvrdzs
@Jan
BeantwoordenVerwijderenp.s. Dat het tijdstip van je reactie gewijzigd is (wat je misschien opviel) komt doordat ik zo dom was hem bijna te verwijderen. Dat gebeurt me af en toe: ik zie in mijn eigen reacties na publicatie meestal wel een paar fouten en haal ze er dan weer af om die te verbeteren. Soms haal ik dan de verkeerde reactie weg. Dat was nu het geval, maar gelukkig kon ik hem nog terugzetten. In de inhoud is niets gewijzigd ;-)