Nogmaals Thomas

Foto hier gevonden.

Toen ik een half jaar geleden iets schreef over het Thomas-theorema ('If men define situations as real, they are real in their consequences.') en de daaraan verwante self-fulfilling prophecy, moest ik nog even nadenken over een voorbeeld waarmee ik deze verschijnselen kon verduidelijken. Dat zou nu niet meer nodig zijn: de huidige 'kredietcrisis' is een voorbeeld zoals je het zelf niet zou kunnen bedenken. Natuurlijk is er een aanleiding voor de crisis en hebben banken, waarschijnlijk welbewust, grote fouten gemaakt. Maar wat daarop volgt is volgens mij voor een belangrijk deel een gevolg van het Thomas-theorema. Mensen denken: laat ik maar wat minder uitgeven, want dan heb ik als ik onverhoopt werkloos word in elk geval wat reserve en ben ik ook alvast een beetje gewend geraakt aan zuiniger leven. Dus de auto nog maar niet vervangen en de 2e of 3e vakantie maar een keer overslaan en de winterjas van vorig jaar nog maar een jaartje dragen. En wat is het gevolg: er worden inderdaad mensen werkloos. Dat ben je zelf dan misschien wel niet, maar iemand in de auto-industrie of in een hotel in een vakantieland of in het lage-lonen-land waar de winterjassen gemaakt worden. Enzoverder.

Dit is niet bedoeld als een pleidooi voor het kopen van auto's of het 3 keer per jaar met vakantie gaan. Soms denk ik dat zo'n kredietcrisis misschien zo slecht nog niet is voor b.v. het 'milieu'. Natuurlijk is werkloosheid voor de mensen die het treft ellendig, maar in plaats van te streven naar nieuwe groei zou je ook kunnen proberen het bestaande werk beter te verdelen. Lijkt mij, maar dit is geen politiek weblog.

Wat ik alleen maar wil zeggen is: kijk naar de crisis en realiseer je wat er gebeurt als mensen ervan overtuigd zijn dat het slecht gaat. Alleen maar omdat ze dat denken gaat het soms al snel nog een heel stuk slechter. De laatste tijd hoor ik af en toe bibliotheekmensen zeggen dat de bibliotheek er over 10 jaar waarschijnlijk niet meer is, of in het gunstigste geval is gehalveerd. Of op termijn gehalveerd worden een drama is vraag ik me eerlijk gezegd af, zeker gezien de a.s. grote uitstroom van medewerkers, maar de bibliotheek helemáál weg lijkt me wel degelijk een ramp. Wat we misschien moeten doen is, net als de banken, de levensvatbare stukken eruit halen en die versterken. (Misschien wil de minister ook wel wat bijdragen...) Maar ja, welke stukken zijn dat? Daar zullen we nog wel 10 jaar over kunnen discussiëren. Eén troost hebben we gelukkig: in de bibliotheekwereld worden geen extreme salarissen verdiend en bonussen kun je er niet krijgen. Wie zich inzet doet dat dus in elk geval niet in de eerste plaats om er zelf beter van te worden.