Bart van der Leck (1876-1958)
Zaaier, 1921
Met dit schilderij van een schilder waar ik van hou wil ik een theorie(tje) toelichten dat ik de afgelopen week bedacht heb. Het begon met een bericht op ZB Digitaal, waarin te lezen was dat er steeds minder lange stukken geschreven (en dus gelezen) worden terwijl het aantal korte en ultra-korte mededelingen toeneemt. Ik dacht toen: om goed korte mededelingen te kunnen schrijven moet je eerst de taal goed hebben leren beheersen, net zoals Bart van der Leck zijn geabstraheerde mensen pas kon maken nadat hij eerst goed 'naar het leven' had leren schilderen. Het was slechts een gevoel, en bewijzen kon ik natuurlijk niks. Dat is nog steeds zo, maar ik heb inmiddels twee dingen gevonden waarvan ik vind dat ze in dezelfde richting wijzen.
Voor ik tien jaar geleden 'in de boeken' terechtkwam hield ik mij ook met boeken bezig, nl. met het boeken van facturen op de financiële administratie. Daarbij was het nodig om, naast vanzelfsprekend het factuurbedrag en de nodige codes, in een veld met weinig posities zoveel mogelijk informatie over een factuur te geven. Dat was dus een soort sms-en avant la lettre, realiseerde ik me onlangs. Sms-taal bestond nog niet, dus ik moest mijn afkortingen zelf bedenken. Daar had ik wel plezier in en ik had het gevoel dat ik het niet slecht deed.
Er waren ook collega's van 'allochtone' afkomst die hetzelfde werk deden. Zij konden prima facturen boeken, maar ik merkte dat het beknopt omschrijven bij hen nogal eens raadselachtige afkortingen opleverde. Daar moest ik pas weer aan denken en het leek me een 'bewijs' van mijn theorie. Een tweede aanwijzing vond ik in de recente Twitter-berichten die ZB Digitaal ons vanuit Amsterdam leverde. Omdat ik ZB Digitaal altijd graag lees, besloot ik die 'Tweets' ook maar eens te volgen en ze bleken best leuk. Af en toe lees ik elders ook wel eens een Twitterbericht en vaak kan ik er geen touw aan vastknopen of erger ik me aan het kromme taalgebruik. Ik dacht: zie je wel, je moet eerst goed lang kunnen schrijven voor je goed kort kunt schrijven.
Het is maar een idee. Wat ik er mee wil zeggen is dat ik het niet eens ben met wat je wel eens leest, nl. dat het met de taalvaardigheid van de 'jeugd van tegenwoordig' heus wel meevalt omdat ze immers de hele dag sms-en en msn-en en hyven en dus genoeg lezen en schrijven.
Ik geef toe dat dit erg ouderwets klinkt.
Of je theorie klopt, weet ik niet, maar ik vind hem wel heel aardig. Voor de beeldende kunst en de muziek lijkt het in ieder geval wel op te gaan. Alleen goede schilders en componisten kunnen zich de kunst van het weglaten veroorloven en toch nog iets moois produceren. Dus waarom zou dat niet voor schrivers gelden?!
BeantwoordenVerwijderenDag Astrid,
BeantwoordenVerwijderenDank voor je reactie! Het was een wat onzekere theorie dus zo'n eerste reactie is belangrijk.
Leuk dat je iets opmerkt over muziek. Ik had ook een muzikaal 'bewijsje' maar durfde dat vanwege mijn geringe muzikale kennis niet aan te voeren. Maar nu leg ik het jou voor: deze prélude uit Das Wohltemperierte Klavier, die ik heel mooi vind, zou die ook als voorbeeld van de 'kunst van het weglaten' kunnen gelden?
Groet van schrvrdzs
Hallo Schrijverdezes
BeantwoordenVerwijderenIk zou het eigenlijk eens anders willen benaderen. Jij redeneert vanuit een taalkundige kant. Jouw stelling is dat uit het veelvuldig gebruik van sms en ander online/mobiel gecommuniceer van de jeugd niet afgeleid mag worden dat het met hun taalvaardigheid wel meevalt. Ik denk dat je hoogstens kunt afleiden dat, gezien het aantal taalfouten, zij de regels van de taal, spelling, grammatica enz. niet goed beheersen. Het andere element van taal, nl taal als communicatiemiddel, gebruiken zij juist optimaal en via vele diverse media. Mijn stelling is dat in dat opzicht hun taalvaardigheid eigenlijk een moderne sterke comunicatieve dimensie heeft aangenomen. Wat jij schrijft over allochtone collega's die vaak moeite hebben om voor autochtonen herkenbare afkortingen te creëren heeft ook een keerzijde. In de literatuur zijn juist vele voorbeelden te vinden van allochtone schrijvers die juist door hun nieuwe manier van omgaan met de taal tot mooie literaire prestaties zijn gekomen. Dat is volgens mij niet een geval van 'elk nadeel heb ze voordeel', maar juist een belangrijke taalvaardigheid; het vermogen tot taal-innovatie, waardoor de taal evolueert en zich aanpast aan de maatschappelijke werkelijkheid. Wat mij betreft zijn jongeren en allochtonen juist belangrijke innovatieve taalinnovators en geen mensen met een tekort aan taalvaardigheid.
Dag Ria,
BeantwoordenVerwijderenDat is heel wat om te overdenken, dankjewel! Ik kan helaas nu alleen maar zeggen dat ik zal proberen er op terug te komen, maar dat zeg ik geloof ik een beetje te vaak de laatste tijd.
Dat jongeren en allochtonen (en allochtone jongeren misschien wel in het bijzonder) de taal vernieuwen ben ik met je eens en dat vind ik ook leuk. Maar ik vind het weer niet zo leuk dat inmiddels autochtone jongeren op scholen met veel allochtonen ook 'die meisje' zeggen, want dat gebeurt echt.
Taalvernieuwing zoals van b.v. Kader Abdolah en Hafid Bouazza vind ik zeker een aanwinst, maar deze mensen hebben wel erg hun best gedaan om goed Nederlands te leren.
Voor de rest moet ik het laten bezinken, maar ik vond je reactie in elk geval erg leuk.
Groet, schrvrdzs
Dag schrijver,
BeantwoordenVerwijderenWat leuk toch, die discussies die je blog oproept. Op school leerde ik: In der Beschränkung zeigt sich der Meister, hetgeen jouw theorie steunt. Of samenvat. Maar met de reactie van Ria kan ik het ook wel weer voor een deel eens zijn: het "huis-voor-auto's" van een dyslectisch jongetje voor een garage vind ik een voltreffer. Het "hele kleine hout" voor zaagsel van een allochtone vriendin is ook erg grappig (en voldoende communicatief). Maar die voorbeelden kun je alleen leuk vinden als er een algemeen aanvaarde norm (woord) bestaat. Ieder z'n eigen woord/spelling/grammatica maakt het misschien wel leuk, maar ook wel lastig.
Dag AvA,
BeantwoordenVerwijderenJa, een beetje discussie vind ik zelf ook leuk, maar het valt niet mee om het allemaal te overdenken. Daarom ligt er nog het e.e.a. te wachten. Hopelijk komt het er nog eens van. Ik noemde dit stukje met opzet 'theorietje' omdat ik wel besefte dat er meer over te zeggen is.
Ik bedoelde overigens niet dat 'allochtonen' meer taalfouten maken (al is dat natuurlijk vaak wel zo, althans in het Nederlands), maar dat mensen die vrnl. via ultra-korte teksten communiceren het vermogen tot goed formuleren en nuanceren (misschien) kwijtraken. Dus dat moet ik nog maar eens beter proberen uit te leggen.
Groet, schrvrdzs
Ja, Bach kon soms de man zijn van het weglaten, maar vaak ook niet. Deze Glenn Could uitvoering vind ik trouwens niet zo erg mooi, maar dat is smaak.
BeantwoordenVerwijderenIk denk bij muziek ook aan andere componisten, zoals Philip Glass. Hier zomaar een niet al te lang stuk, om een 1e indruk te krijgen. In sommige opzichten de Bach van deze tijd.
Dag Astrid,
BeantwoordenVerwijderenWat een leuke link is dat, dankjewel! Dat filmpje past voor m'n gevoel perfect bij de muziek, maar ik geloof dat ik vooral geboeid was door het geheel en minder door de muziek 'op zich'. Het is wel wat je 'off topic' moet noemen, maar hou je niet van Gould i.h.a. of toevallig niet van hoe hij deze prélude speelt? Ik vind de prélude zelf niet 'typisch Bach' maar ik vind hem wél heel mooi.
Nu het toch over muziek gaat: een huisgenoot van me houdt erg van het Calefax-quintet en gaat altijd luisteren als ze in R'dam zijn. Misschien vind je het leuk om dat te horen, aangezien je ze in je 'side-bar' had staan en dus ongetwijfeld ook een liefhebber bent.
Ik weet overigens maar weinig van muziek en wát ik weet is mij verteld door bovengenoemde huisgenoot. Sinds ik een weblog heb luister ik amper meer naar muziek en dat is jammer.
Groet, schrvrdzs
Could is een man van extremen, in z'n muziek en in z'n leven. Volgens sommigen was hij briljant, maar mij spreekt het niet altijd aan.
BeantwoordenVerwijderenOf ik Calefax ken? Nou, reken maar! Ze zijn pas in februari weer in Enschede. Vraag aan je huisgenoot hun Rameau-cd maar eens te leen. Dat vind je vast mooi.
Als samensteller van de Twitter Top-40 herken ik je kritiek terdege, maar deel hem toch niet geheel. Persoonlijk vind ik het namelijk juist de kunst om in weinig woorden een tot de verbeelding sprekende signalering te doen. Ik ben het afgelopen jaar ook juist het credo 'minder is meer' gaan toepassen op Twitter, wat ertoe heeft geleid dat ik zelf niet meer tot de absolute veeltwitteraars behoor. En ik kan je zeggen: dan wordt Twitter ineens een heel plezierig medium. Voor gebruikers, maar wie weet ook voor lezers.
BeantwoordenVerwijderenDag Jeroen,
BeantwoordenVerwijderenDank voor je reactie. Ik heb helemaal niks tegen twitter en ik kan me best voorstellen dat mensen het met genoegen gebruiken. Ik vind wél dat twitteren i.h.a. niet leidt tot zorgvuldig taalgebruik. Ik kan me evengoed voorstellen dat je juist door de beperking tot extra zorgvuldig formuleren zou kunnen komen, ik heb het alleen nog niet vaak ergens gezien.
Ik ben zo iemand die ook in een sms-je nog netjes punten en komma's gebruikt... Dat vind ik overigens echt niet per se nodig, het is meer een persoonlijke eigenaardigheid. Wel geloof ik dat te veel sms-taal gebruiken/lezen er toe kan leiden dat je moeite gaat krijgen met langere teksten, zowel om ze zelf te produceren als om ze te begrijpen.
Ik vind twitterberichten vaak ook nogal onbenullig ('bezig pastasaus te maken' e.d.), maar dat is ook persoonlijk natuurlijk, een ander vind het juist gezellig. Wie het leuk vindt moet het vooral doen, maar dan a.u.b. niet klagen over een 'informatie-overload', want daar kies je dan toch zelf een
beetje voor.
Groet, schrvrdzs