WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

zaterdag 21 november 2009

Een beetje bibliobiogeografie























Ik lees momenteel Het lied van de dodo (ondertitel: Eilandbiogeografie in een eeuw van extincties) van David Quammen. Dat gaat over evolutie en (dus) over het ontstaan en uitsterven van soorten. Van evolutie wist ik tot ik aan dit boek begon weinig en nu nog steeds niet veel, maar toch net iets meer. Van discussies tussen ecologen wist ik helemaal niets, maar door het boek heb ik er een leren kennen die me ineens aan de bibliotheek deed denken. Ik zal namen en jaartallen achterwege laten (wie ze wil weten kan terecht in het boek of b.v. op Wikipedia) en of de discussie nog steeds hier of daar gevoerd wordt weet ik niet (het boek is uit 1996 en ik heb het bovendien nog niet uit), maar ik zal proberen een beetje uit te leggen waar hij (volgens mij) over gaat (of ging).

In de jaren '70 en '80 van de 20e eeuw werd door een aantal ecologen het zogeheten SLOSS-debat gevoerd, waarbij de letters staan voor Single Large Or Several Small. Het ging om de vraag wat beter is: één groot natuurreservaat of verschillende kleine. Het beantwoorden van deze vraag heeft natuurlijk nogal wat conseqenties voor de natuurbescherming. Aangezien de mens voortdurend meer plaats voor zichzelf opeist, moeten dieren en planten het met de overgeschoten stukjes doen. En hoe deel je die dan het beste in? Voorstanders van Single Large zeiden dat je in een groot gebied het minste verval van het eco-systeem hebt en dat het aantal soorten dat een gebied kan herbergen samenhangt met het aantal vierkante kilometers. Several Small-aanhangers beweerden: soms kun je juist meer soorten herbergen door een aantal kleinere stukken natuur in stand te houden, omdat sommige soorten gebaat zijn bij isolatie. En vervolgens is het dan weer de vraag wélke soorten je in je gebied hebt. Een groot (roof)dier redt het alleen in een groot gebied, een ander dier heeft juist meer kans in een gebied waarin dat grote roofdier niet meer voorkomt. En gaat het je om het áántal soorten of om de bijzonderheid en/of kwetsbaarheid ervan? Enz. enz.

Ik weet niet of iemand bij het lezen van het bovenstaande aan de bibliotheek moest denken, maar ik zag toen ik erover las ineens parallellen met het oprichten van basisbibliotheken en ook met de retailbibliotheek. Hoe groot moet een bibliotheek zijn om levensvatbaar te zijn, waar heb je meer aan: één grote of een aantal kleine bibliotheken, welke 'soorten' (boeken/lezers/ informatie/e.d.) gedijen beter in een grote, welke in een kleine? Is het een goed idee om bibliotheken te hebben die maar voor een enkele 'soort' bedoeld zijn: b.v. alleen voor jongeren of alleen voor literaire lezers? Of is het juist goed om een bibliotheek te hebben waar iedereen iets van zijn gading vindt? Voelen pubers zich wel thuis in een bibliotheek waar ook bejaarden komen of verdwijnen ze daar ('sterven uit')? Welke 'soorten' kunnen samen een evenwicht vormen en welke verdragen elkaar niet? Gaan literaire lezers er vandoor als ze voortdurend display-tafels met Mansell en Noort zien? Is een dorpsbibliotheek iets heel anders dan een stadsbibliotheek? Welke soorten lezers/boeken/enz. vinden we het belangrijkst? Gaat het om veel of gaat het om bijzonder? Enz. enz.

In het SLOSS-debat werden van beide kanten computermodellen ingezet, waarvan de tegenpartij dan weer beweerde dat ze niet op elke situatie van toepassing waren. En toen kwam er ook een ecoloog die zei: we moeten het veld weer in en om ons heen kijken en soorten tellen, net als vroeger. Er werden ook experimenten gedaan met geïsoleerde stukken regenwoud. En met een eilandje dat van alle dieren (spinnen e.d.) ontdaan werd, nadat ze eerst allemaal geteld waren, en waar toen gekeken werd door welke soorten het opnieuw gekoloniseerd werd.

Ik denk dat het voor de bibliotheek ook wel eens een idee zou kunnen zijn om wat te experimenteren. En vooral ook om te kijken of ergens misschien situaties zijn waar zich al vanzelf een soort 'natuurlijk experiment' heeft voorgedaan, zoals dat in de natuur op eilanden of in andere geïsoleerde gebieden het geval is.

Toen ik een huisgenoot over het SLOSS-debat vertelde reageerde die meteen met: een groot gebied is natuurlijk altijd beter. Dat was precies wat ik zelf ook in eerste instantie dacht, maar de argumenten van de voorstanders van Several Small hebben me inmiddels toch ook te denken gegeven. Waarmee ik maar wil zeggen dat wat op het eerste gezicht logisch lijkt niet altijd waar hoeft te zijn.

Nou, dit waren zomaar wat associaties dankzij Het lied van de dodo. Wie er voor openstaat denkt blijkbaar vroeg of laat altijd weer aan de bibliotheek...


Tekening: Flickr, gemaakt door: Sugar Donkey Dolls (geen cc, maar té toepasselijk).

7 opmerkingen:

  1. Ha schrijver,
    Wat een interessante vergelijking. Ik weet niet of ik daar ook opgekomen zou zijn als ik over evolutie zou lezen,maar ik vind hem mooi.
    Kwám zo'n discussie maar op gang onder bibliothecarissen. Mijn ervaring is juist dat een nieuwe theorie volledig en kritiekloos wordt omarmd door de goegemeente. De enkeling die zich wel kritisch opstelt wordt weggezet als naief of juist als conservatief. Een goede, inhoudelijke discussie wordt zelden gevoerd. Discussie genoeg, maar altijd over details en over uitvoering, nooit over het grote geheel. Jammer is dat.

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ha Tenaanval,
    Dank voor je compliment (zo zie ik het althans). Wat je allemaal zegt zou ik zelf niet hebben durven beweren omdat ik er onvoldoende bij betrokken ben en het daardoor gewoon niet weet. Maar ik kan niet zeggen dat het me verbaast. Het was inderdaad mijn indruk dat er in de bibliotheekwereld vaak op grond van louter emoties geoordeeld wordt. En emoties zijn op zich mooi natuurlijk, zoals liefde voor de natuur ook mooi is, maar om te kunnen beslissen zijn gegevens nodig.
    Dat herinnert me ineens weer ergens aan: een blogonderwerpje dat me alweer ontschoten was, maar waar ik nu weer aan denk. Komt eraan.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Was inderdaad bedoeld als compliment... Graag gedaan.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag schrijver,
    Wie er voor open staat ziet overal een verband met de bibliotheek geloof ik, dat was een sterk en humoristisch slot van een sterk stuk.
    "Groot is natuurlijk altijd beter" lijkt me echt een kreet van deze tijd en als ik denk aan het overweldigende resultaat van het samengaan van banken, hotelketens, vervoersbedrijven, postkantoren enz. dan is het een stelling die ik niet wens te onderschrijven. Anderzijds: wat een zegen dat je in een supermarkt in een half uur de boodschappen voor een week bij elkaar kunt grissen!
    Middelgroot, is dat een idee? Klein en select zou me wegjagen/heeft me weggejaagd, maar groot en allesomvattend is niet binnen handbereik en trekt ook onvoldoende. Hoewel zowel groot als klein de afgelopen weken op mijn klandizie mochten rekenen dankzij een paar door jou opgeroepen vragen.

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Dag schrijver,
    Een vraagje. Bij het reageren op een aantal andere blogs blijft de mogelijkheid om tijdens het reageren een exacte formulering nog eens na te lezen open (Bv. De wereld van S. en A's Scr), voor iemand met een zeefgeheugen als het mijne best wel handig. Is het misschien héél simpel om dat aan te passen in jouw blog? Als het niet te veel tijd en moeite kost bedoel ik en als je er geen overwegende bezwaren tegen hebt.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Dag AvA,
    Dank voor je compliment. Het zijn gek genoeg vaak de stukjes waar ik zelf over twijfel die de complimentjes opleveren...
    Of groot of klein beter is leek mij bij natuurgebieden duidelijk (groot natuurlijk), totdat ik er meer over las en besefte dat het zo simpel niet is.
    Een supermarkt is fijn, maar een mega-grote supermarkt vind ik weer níet fijn. En kaas koop ik op de markt omdat hij daar lekkerder is, maar ook omdat er aardige mensen in de kraam staan.
    En een 'retail-bibliotheek' zou mij inderdaad ook kunnen wegjagen, maar een 'literaire bibliotheek' zou me juist erg aantrekken. Middelgroot is voor bepaalde plaatsen misschien het beste, maar voor andere waarschijnlijk weer niet. Ik weet het natuurlijk ook allemaal niet.
    Wat zijn die paar door mij opgeroepen vragen? Klinkt geheimzinnig...

    Wat betreft je vraagje: bedoel je dat je tijdens het schrijven van een reactie de tekst waarop je reageert wilt kunnen zien? Dat kan op mijn blog ook: als je in het 'reactieveld' aan het schrijven bent zie je linksboven op de pagina het regeltje 'Oorspronkelijk bericht weergeven'. Als je daarop klikt krijg je het bericht te zien.
    Bij de blogs die je noemde werkt het anders, maar dat ligt volgens mij aan het 'sjabloon'. Elke vormgeving heeft z'n eigen mogelijkheden, al sluit ik niet uit dat ik met een beetje moeite nog wel wat kan veranderen aan die van mijn blog.
    Of heb ik je vraag nu verkeerd begrepen?

    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Dag schrijver,
    Uitstekend begrepen, simpele uitleg, had het regeltje gewoon nooit goed gelezen. Het werkt perfect! Dank

    BeantwoordenVerwijderen