WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

zondag 22 november 2009

Meten is weten

















In de Nieuwsbrief Nieuw Bibliotheekwerk stond een discussie waar ik al even naar verwees, tussen Wim Keizer en Jan Krol. Ik was hem verder al weer bijna vergeten, maar toen Tenaanval gisteravond in een reactie op mijn dodo-post schreef 'Een goede, inhoudelijke discussie wordt zelden gevoerd.' dacht ik: o ja, ik wou nog iets schrijven over de sandwichformule.

Die discussie van de heren Keizer en Krol ging namelijk over de sandwichformule. Lees hem vooral zelf als je dat nog niet gedaan hebt (zie hier) want het is een belangrijk en actueel onderwerp, maar voor wie haast heeft zal ik proberen hem even samen te vatten (uiteraard zoals ik het begrepen heb). Krol zegt dat de retailbibliotheek een vorm van de sandwichformule is: je biedt de lezer iets eenvoudigs aan, maar vergemakkelijkt daarmee voor hem de weg naar iets moeilijkers. Keizer zegt dat hij niet zo in de sandwichformule gelooft:

Bestaan er wel goede sandwichformules? Ik ben sceptisch over sandwichformules en wacht met belangstelling het onderzoek af waaruit straks blijkt dat de bevolking van (o.a.) Zwolle-Zuid tot de best geïnformeerde mensen ter wereld behoort dankzij de retailformule van de wijkbibliotheek.

Nu vrees ik dat het verwijzen naar zo'n onderzoek ironisch (of wellicht cynisch) bedoeld is en dat er niet echt een plan bestaat om iets dergelijks eens te onderzoeken. Dat neemt niet weg dat het een goede manier zou kunnen zijn om te testen of waar je mee bezig bent het beoogde effect heeft. En dat is precies wat die ethologen en ecologen uit de SLOSS-discussie wél doen: ze tellen dieren en planten en ze maken computermodellen en berekeningen. De tegenpartij vecht dat dan weer aan met andere tellingen en andere modellen en dat leidt misschien niet meteen ergens toe, maar het geeft langzaam maar zeker toch inzicht denk ik, en het besef dat er niet één methode is waarmee je alle problemen kunt oplossen.

En dat is wat bij zo'n sandwichformule-discussie in de bibliotheek helaas ontbreekt: cijfers om naar te verwijzen. De een zegt: ik geloof in de formule, de ander zegt: ik niet. Maar daar kom je niet veel verder mee als je niet kunt aantonen op grond waarván je er al dan niet in gelooft.

Ik moet bekennen dat ik nog nooit van de term sandwichfomule gehoord had, of in elk geval herinnerde ik het me niet. Ik neem aan dat AH er ook mee werkt: als we nieuwe klanten trekken met een goedkope aanbieding dan nemen ze hopelijk ook meteen wat duurs mee en worden misschien zelfs vaste klant. Ik kan er natuurlijk weinig over zeggen, maar wat me opvalt is dat je af en toe, b.v. als de luiers in de aanbieding zijn, veel meer mensen bij AH ziet, die dan alleen een paar pakken luiers kopen. Er zal vast wel eens iemand klant worden door zo'n actie, maar ik heb het gevoel dat de meeste luierkopers daarna weer gewoon naar Bas van der Heijden en Aldi gaan. (Hoe ik dat zo goed kan zien, dat die mensen daarna niet meer terugkomen? Dat komt omdat het bevolkingsgroepen zijn die je normaal wat minder bij AH ziet. Zeg ik het zo politiek correct genoeg? Ik geef die mensen trouwens groot gelijk: Bas ís goedkoper en als AH hier niet toevallig op de hoek zat terwijl ik voor Bas 10 minuten moet fietsen, zou ik zeker vaker voor Bas kiezen. Maar ik dwaal af.)

Ik heb eerlijk gezegd het gevoel dat de retailbibliotheek vooral bedoeld is om mensen te trekken ('verleiden'): meer leners, meer uitleningen, meer overtuigingskracht tegenover de subsidieverstrekker. Dat lezen zo belangrijk is en leidt tot mediawijsheid e.d., dat wordt er wel vaak bijgehaald, maar ik denk wel eens dat men stiekem al dik tevreden is als alleen maar de uitleencijfers omhoog gaan. Wát die leners dan lezen doet er eigenlijk niet zo toe.

Of een retailbibliotheek leidt tot mediawijzere burgers lijkt me vrij lastig te onderzoeken, al zal het vast wel kunnen. Maar of de sandwichformule als je hem wat eenvoudiger definieert werkt, moet volgens mij wél te meten zijn. Zoals Bol.com kan zeggen: 'mensen die dit boek kozen, kochten ook...' moet toch ook voor de bibliotheek een programma te maken zijn met 'mensen die dit boek leenden, leenden ook...' En dan maar eens tellen of de lezers van de boeken van de bestsellerstafel tegelijkertijd (of de volgende keer) ook wel eens iets anders meenemen. En als blijkt dat ze dat inderdaad doen (of niet), dan 'het veld' ingaan en vragen waaróm ze dat doen (of niet) en of het wel voor henzelf is of misschien voor hun tante, enz. Een beetje zoals de ethologen dat aanpakken dus: met computermodellen én met 'ouderwets' veldwerk.

En dan hou je natuurlijk ook nog de principiële discussies of je álles wat mensen willen lezen wel moet subsidiëren en of je nog aan volksopvoeding moet doen enz., maar dan heb je in elk geval een paar cijfers waar je misschien iets mee kunt aantonen. En dan hebben de tegenstanders hopelijk ook cijfers, en dan komt er een polemiek in het Bibliotheekblad en dan heeft Tenaanval het naar haar zin. (En zelf zou ik het ook wel leuk vinden.)


Foto van een (vegetarische) sandwich hier gevonden.

17 opmerkingen:

  1. Kijk, now we're talking! Meten is zeg maar mijn ding. En we doen dat ook zeer consequent, zowel op kwalitatief als quantitatief gebied, met enquetes en klankbordgroepen. Maar soms ook gewoon turven: hoeveel informatievragen komen er binnen aan de balie, hoeveel via e-mail, post of telefoon en daarvan de percentages om de trends te zien. Wat is het meest uitgeleende boek, wat is het gemiddelde cijfer voor een instructie etc. etc. Interviews over wat de studenten en medewerkers goed vinden en wat niet, studenten benaderen die niet naar de bibliotheek komen: waarom niet? Maar wij hebben wel een afgebakende groep; dat maakt het vast makkelijker?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ha Festina,
    Nu pas? Dat valt me tegen...
    Maar: wat bij jullie kan, moet elders toch ook kunnen? Of misschien gebeurt het ook gewoon wel, ik heb daar totaal geen zicht op. Maar als dat zo is begrijp ik niet dat mensen tegen elkaar zeggen dat ze ergens al dan niet in geloven. Kóm dan met die cijfers zou ik zeggen. En zolang dat niet gebeurt ben ik geneigd te denken dat die cijfers er niet zijn, óf, wat natuurlijk ook kan, dat ze niet stroken met het beleden geloof.
    En wat betreft die afgebakende groep, dat geldt toch voor openbare bibliotheken ook, al zijn de grenzen daar misschien iets vager?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ik zou dat ook zeggen. Het is misschien maar goed dat ik niet bij een openbare bibliotheek werk; ze zouden gék worden van mij :-)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Ha Festina,
    Ik werk er ook niet, dus van mij wordt evenmin iemand gek. Maar ik vermoed dat ik als ik er wel zou werken ook niet veel teweeg zou brengen. Wat jou betreft is het misschien wel jammer: mensen met een universitaire opleiding werken meestal ook bij universitaire bibliotheken,terwijl ze in de openbare ook heel nuttig zouden kunnnen zijn...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Ha schrijver,
    Interessante discussie inderdaad. Ik geloof wel in de sandwichformule maar op een veel kleinere schaal: lezers die altijd detectives lezen kun je misschien verleiden om ook eens iets anders te proberen. Ik denk dat het maar zeer weinigen gegeven is om de detective-lezers "hinauf" te laten lezen (ook zo'n term) naar een boek over de evolutieleer.

    En ja, dat geloof ik want ik kan het niet goed aantonen. Er wordt in bibliotheken veel gemeten (uitleningen in diverse categorieën, bezoekers etc.) maar volgens mij worden die cijfers nog maar nauwelijk onderling vergeleken. Daarom wordt er nu zo sterk ingezet op benchmarking zodat op termijn wel wat meer duidelijk wordt.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Ha Tenaanval,
    Haha, een boek over de evolutieleer, hoe kom je daar nou weer op?
    Wat is benchmarking? Het zal wel dom zijn, maar ik weet het echt niet. (Ik kan het natuurlijk googelen, dus dat zal ik maar even doen.)
    En die termijn, hoelang duurt het nog denk je? Bij Bol kunnen ze het nú al en ik weet haast zeker dat je er helemaal geen top-programmeurs voor nodig hebt om een paar zaken eens aan elkaar te koppelen.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Gelukt met googelen?
    Benchmarking is (in mijn leken woorden) het vergelijken van de prestaties van andere organisaties zodat je jezelf kunt beoordelen. Hoeveel jeugdleners hebben bibliotheken in gemeentes van dezelfde grootte als die van mij? Als je dat weet kun je zeggen of je zelf veel of weinig jeugdleners hebt.
    Daar zijn de mensen van Kwaliteitszorg mee bezig. Hoe snel dat vordert weet ik niet, dus ik kan geen termijn noemen. Dat is dus wel iets anders dan bol.com met "mensen die dit lazen, lazen ook", maar volgens mij bestaat zoiets wel al in de bibliotheken. Heet dat niet Romanadvies? Weet A. vast wel.

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ha Tenaanval,
    Het googelen was inderdaad wel gelukt, alleen kreeg ik de indruk dat het ging om het vergelijken tussen verschillende branches, dus jouw aanvulling maakt het duidelijker. Lijkt me nog niet mee te vallen omdat omstandigheden zelden hetzelfde zullen zijn. B.v. Amsterdam vergelijken met Rotterdam lijkt voor de hand te liggen, maar het gemiddeld inkomen is anders en in hoeverre speelt dat een rol? Maar ik hoef me er gelukkig niet mee bezig te houden ;-)
    Wat betreft het 'deze lezers lazen ook', daarmee bedoelde ik niet zoiets als romanadvies, maar ik gebruikte het als voorbeeld om aan te tonen dat het m.i. niet al te moeilijk moet zijn om gericht onderzoek te doen naar het al dan niet houdbaar zijn van de sandwichhypothese.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Ha Schrijver,
    De j.m. zijn ook zo'n boterhammentoren aan het maken. We gaan ons straks omhoog eten!
    Groet, Anna

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Ha Anna!
    En dan weer omlaag, tot hij op is?
    Groet, schrvrdzs
    p.s. Wat zit er allemaal op?

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Ha Schrijver,
    Ook nog een hele toer hoor, om met de commune een sandwich op en neer te eten. Halverwege stond de toren al uit het lood, we gleden uit over de plakjes tomaat en er zit pesto in m'n oren. Wat er verder op zat? Feta van blgsch schapen en geroosterde pmpnpttn. En een oude vijg en drie olijven. Lust je die, olijven?
    Groet, Anna

    BeantwoordenVerwijderen
  12. Ha Anna,
    Jazeker lust ik olijven. En de rest lijkt me ook prima, behalve misschien die oude vijg, maar die heb ik toch niet in huis en om nu een nieuwe te kopen en dan te wachten tot hij oud is duurt me te lang. Ik ga jullie sandwich vandaag nog namaken, met brood van het Vlaams Broodhuys. Eerst nog even tomaten en schapenfeta kopen, maar dat zal wel lukken bij AH. Mmm, ik watertand nu al!
    Groet, schrvrdzs
    p.s. O wacht, misschien moet ik ook nog pijnboompitten kopen. Ik denk dat ik je recept maar even uitprint.

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ha Anna,
    Ik zie nu pas dat er pmpnpttn staat en niet pnbmpttn. Gelukkig nog op tijd. Maar ik vraag me wel af of AH díe heeft. Nou ja, een beetje improviseren moet kunnen.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Ha Schrijver,
    En hoe smaakte je sandwich? Vast dik lkkr met brood van het VB. Wat voor brood was het? Had AH pmpnpttn? Ik krijg zin om nog een sandwich te improviseren; goed idee!
    Groet, Anna
    'blype'

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Ha Anna,
    Heerlijk! Het was vijfkorenbrood (of zoiets). De tomaten en de pmpnpttn kwamen van Gimsel en daar wilde ik ook de schapenfeta kopen, maar die vond ik een beetje duur omdat ik bang was dat hier thuis verder niemand ervan wil eten. Daarom heb ik biologische Hüttenkäse genomen, dat was ook heel lekker.
    Waarom beginnen jullie niet een sandwichrestaurant idtvdb?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Ha Schrijver,
    Niemand die feta wil eten? Hoe komt dat dan? Het lijkt mij dik leuk om een sandwichrestaurant te beginnen idtvdb, maar wie gaan die sandwiches dan opeten?
    Groet, Anna
    'trumytom'

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Ha Anna,
    Dat komt omdat ze het niet lekker vinden. En hoe dát komt weet ik niet. Misschien iets in de genen?
    Wat betreft het sandwich-restaurant: loopt er niet toevallig een wandelroute lang dtvdb? Van wandelen krijg je altijd honger, dus dan krijgen jullie vast wel klanten. Of kunnen we anders zelf niet een wandelroute maken die langs dtvdb gaat? En die op internet zetten? Natuurlijk mét lunchtip erbij.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen