WELKOM OP MIJN WEBLOG

Dit blog is in de loop der jaren veranderd. Ooit ging het vooral over de bibliotheek, nu gaat het meer over lezen en taal. (Wie denkt: de bibliotheek gaat toch óók over lezen en taal, ziet dat anders dan ik.) Ooit werd het elke dag bijgehouden, nu minder regelmatig. Wat hetzelfde gebleven is: opmerkingen zijn van harte welkom.

woensdag 17 juni 2009

De bekoorlijke bibliotheek



















De laatste tijd hoor je in verband met de bibliotheek nogal eens het woord 'verleiden'. Dat heeft iets te maken met 'retail': de consument moet verleid worden tot het kopen van producten. Dus die producten moeten er leuk of lekker uitzien en aantrekkelijk worden uitgestald en een behoefte in je wakker maken, en ook nog 's betaalbaar zijn. Tot zover kan ik het allemaal volgen.

Maar waar wil de bibliothéék nou precies toe verleiden? Ik heb de indruk dat het er vooral om gaat mensen ertoe over te halen de bibliotheek binnen te komen en er een tijdje te blijven. Dus het moet er gezellig zijn, je moet er wat kunnen eten en drinken, op een fijne bank kunnen zitten, tijdschriften kunnen inkijken, er moet draadloos internet zijn zodat je er met je laptop naartoe kan, enz. Verzin zelf maar verder.

En dan? Dan heb je die mensen binnengehaald, ze hebben zitten twitteren, twee kopjes koffie gedronken, de Linda gelezen, bijgepraat met een oude kennis die er toevallig ook was, en ze zijn misschien zelfs een beetje tot rust gekomen. De bezoekersteller heeft lekker doorgetikt; zie je wel, de bieb moet blijven!

En, omdat het nou eenmaal een bibliotheek is, zou het natuurlijk wel mooi zijn als die mensen tenslotte ook nog een boek mee naar huis namen. Dus daar verleiden we ze ook nog even toe. De kast wordt leuk frontaal ingericht en in het midden staan tafels waarop Saskia Noort, Herman Koch en Jill Mansell je toelachen en op verleidelijke toon fluisteren: neem mij mee, leer mij kennen, ik zal je niet teleurstellen.

Het zal vast wel werken. Bij Bruna doen ze het ook zo tenslotte, en die moeten er van leven. Maar ik vraag me wel eens af: waarom zouden we dit willen, behalve dan dat we natuurlijk allemaal graag onze baan in de bibliotheek willen houden? Willen we echt alleen maar een soort Bruna met een koffiehoek zijn? Of is verleiden toch niet helemaal het juiste woord en zouden we ook eens kunnen denken aan overtuigen, bezielen, laten delen in een (onze?) passie voor boeken?

Natúúrlijk is het leuk als je ergens gezellig koffie kunt drinken met een gratis tijdschrift erbij. Natúúrlijk is het fijn als je voor een paar tientjes per jaar alle Noorts en Mansells kunt lezen. En als de bibliotheek een leuk leescafé heeft en ervoor kan zorgen dat je geen half jaar hoeft te wachten voor je de nieuwe Mansell te pakken krijgt, dan is dat beslist verleidelijk. Maar waarom zou zoiets eigenlijk gesubsidieerd moeten worden? Kun je gesubsideerd naar De Efteling, of naar de film, of uit eten? Wat is het verschil? Dat lezen beter is? Ongeacht wat je leest? Hopen we dat de mensen als ze Saskia Noort uit hebben zullen vragen of we misschien ook iets diepgaanders te leen hebben? En hebben we dat dan ook voor ze? Of bestaat het idee van 'volksopvoeding' alleen nog in de ziel van enkele verstokte bibliothecarissen die het er maar liever niet over hebben omdat het zo conservatief overkomt?

Ik weet het ook niet hoor, maar die term 'verleiden', die bevalt me niet, dat weet ik wel.


Plaatje gevonden via Google-afbeeldingen. Ik weet helaas niet meer waar...

27 opmerkingen:

  1. APPLAUS!!!
    Ik ben het helemaal met je eens schrijver, we hebben wel degelijk een taak om die mensen ook nog van iets anders te voorzien dan koffie en appelgebak.
    En ik weet ook niet waarom dat niet kan, of alleen maar op zo'n overgeorganiseerde manier met een statische lezing.. Ik begin steeds meer begrip te hebben voor die bevlogen docenten van mijn oude bibliotheekschool die vonden dat we aan volksverheffing moesten doen (al noemden ze dat anders). Vonden wij toen (jaren 80) vreselijk ouderwets maar ze hadden wel gelijk. Maar ja...

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Ha Tenaanval,
    Dankjewel. Dit is het soort 'instemmend gemompel' dat mij wel bevalt.
    En, wat gaan we eraan doen?
    Groet, schrvrdzs
    p.s. Ik betreur het wel eens dat ik die bevlogen docenten niet heb meegemaakt. Een vroegere collega kon ook zo enthousiast vertellen over Kees Fens, van wie zij les had gehad. Tja, dan had ik maar naar de bibliotheekschool moeten gaan...

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Hadie Schrijver,

    Ik ben het helemaal met je eens. Als dat wat je noemt in je bericht de enige inhoud is van dat verleiden, dan hoeft mijn belastinggeld daar ook niet naartoe. Kunnen we er niet een mooier woord voor bedenken? Want ik wil die klant wél graag binnen onze muren hebben.
    Hier heb ik mijn kleine bijdrage over die volksverheffing geschreven:
    Afschrijven of bewaren.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Dag schrijver,
    Weer een sterk stuk van je. Maar als je verleiden vertaalt met: aan het lezen zien te krijgen, dan mag de bibliotheek wat mij betreft verleiden. Misschien is er een taak voor jullie bibliotheekmensen weggelegd: De Grote Verleidingscanon. Dat klinkt fraai en modern. Maar ik bedoel een soort opbouwleeslijst, niet de boekenlijst van school, maar wel iets dergelijks. Beginnend met een dun en licht (luchtig) boek (dat wel ergens over gaat en goed geschreven is) en zo steeds een stap verder. De eerste tien titels van die 50-100 boeken dan natuurlijk wel mooi vooraan en horizontaal presenteren. Voor elk boek een soort beoordelingsgastenboek erbij leggen, is dat wat?
    Zelf ben ik nooit tot de top van die lijst gekomen, sommige boeken begrijp ik in het geheel niet, maar ik ben ik tot m'n veertiende, vijftiende blijven hangen in de Leni Saris- en A. Maclean-boeken voordat ik geleidelijk verder kwam.
    Ik weet nog welk boek ik mijn man, die toen ik hem leerde kennen nog nooit een boek gelezen had maar eindigde als boekenveelvraat als eerste in de hand drukte.
    PS: readowti, best toepasselijk toch?

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Volgens mij leven alle 'winkels' van het verleiden van hun (potentiële) klanten. De één verleidt tot het kopen van kleding, de ander tot lezen.
    Ik denk ook dat we die term niet zo zeer gebruiken om de klant iets duidelijk te maken, maar ook om een verandering in de houding bij het eigen personeel te bewerkstelligen. Als frontoffice medewerker heb je een belangrijke taak in hoe je de klant benadert en hoe je de bibliotheek uitdraagt. Het gevoel dat je daarbij voor ogen hebt, bepaalt hoe je dat doet.
    Misschien is de term verleiden niet perfect, maar ach, waarom ook niet. We mogen die bibliotheken best een beetje opschudden, vind ik.
    En om dan de lijn door te trekken naar die subsidie en 'het belastinggeld'... We hebben als opdracht om een bepaalde functie te vervullen in de maatschappij. Dat doen we! Op onze manier. Door hier en daar een beetje te verleiden desnoods.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Niks mis met verleiden natuurlijk, maar ook naar mijn gevoel is de overheersende boodschap in dit 'opschudden' van het bibliotheekwereldje de laatste jaren inderdaad dat het niet zozeer uitmaakt wat je leest, als je maar leest. De klant heeft altijd gelijk, ook al leest hij bagger. Probleem is dat na enige tijd je winkel voornamelijk geassocieerd zal worden met die bagger ... Maar dat lossen we dan, en na een nieuwe subsidieronde, wel weer op, veronderstel ik.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. @ Astrid
    Zolang we die opdracht nog vervullen mogen mijn belastingcenten best naar de bieb. In het bericht wordt echter gesproken over het afglijden naar een veredelde Bruna-winkel. We praten over dezelfde dingen denk ik...

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Ik ben zelf betrokken bij het project 'de verleidelijke bibliotheek' en zie de retailbibliotheek als lokale exponent van een prachtige collectie Nederland. Door wijkbibliotheken laagdrempelig (dus aantrekkelijk) in te richten en van een aansprekende collectie te voorzien bind je mensen aan het merk bibliotheek. De uitdaging is om daarnaast ook voor mensen die afwijken van het gemiddelde een goede voorziening op te zetten. Ik denk dat de oplossing daarvoor enerzijds ligt in het inrichten van een aantal bibliotheken met een bredere collectie die een fysieke regiofunctie vervullen en anderzijds in een fantastische digitale bibliotheek met bijbehorende dienstverlening.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @ Allen,
    Dank voor jullie reacties. Het zijn er teveel om in één lunchpauze op te reageren, maar ik heb alles gelezen en zal er eerdaags zeker op in proberen te gaan.
    Dit is pas bloggen, met zowel bijval als tegenspraak en zelfs discussie van lezers onderling :-)
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  10. Schrijver,
    Niet verleiden is ook niet goed, maar het hoeft ook niet over the top, ben ik met je eens. Bibliotheken moeten wel 'publieke omroep' (liefst VPRO) worden en niet afglijden naar het niveau van de commerciëlen.
    Wijzelf noemen de klant overigens gebruiker (bewust).

    P.S.
    ook ik heb colleges van Kees Fens gevolgd en niet eens bibliotheekschool gedaan (hij gaf toen het college inleiding in de Nederlandse letterkunde aan de RU): fantastisch spreker (en brug).

    BeantwoordenVerwijderen
  11. @ Gert Jan,
    Ik weet niet of wat ik in mijn blogbericht beschrijf inderdaad is wat met 'verleiden' bedoeld wordt, ik vermoed het slechts. Toen we een tijdje terug op het werk een presentatie hadden over de 'verleidelijke bibliotheek', kreeg ik de indruk dat dat een bibliotheek zou zijn waar populaire boeken de mensen tot lenen moeten verleiden. Het leek mij dat het lenen daarbij het belangrijkst werd gevonden, ongeacht wat men leende. Toen begon ik me af te vragen hoe ver je moet gaan in het tegemoet komen aan 'wat de mensen willen'.
    Wat betreft het afschrijven ben ik het met je eens. Misschien komt dat omdat ik ook geen 'echte' bibliothecaris ben. Collega's die dat wél zijn vinden mij wat betreft afschrijven te sentimenteel. 'De bibliotheek heeft geen bewaarfunctie' schijn je te leren op de bibliotheekopleiding. Ik vraag me af of waarom dat zo zou moeten zijn. (Ik schreef er al eens iets over.) Die kast met Grote Literaire Werken spreekt me wel aan.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @ AvA,
    Je plan voor een Verleidingscanon vind ik leuk. Mensen tot lezen verleiden vind ik prima, maar het verleiden waar het in de 'retailbibliotheek' om gaat doet me teveel aan 'reclame' (d.w.z. dingen mooier voorstellen dan ze zijn) denken.
    Ik las op mijn 15e ook Leni Saris en andere Witte Raven-pockets. En er zijn ook heel wat boeken die ik niet begrijp. Maar gelukkig blijft er nog genoeg te lezen over en soms
    begrijp je jaren later iets alsnog.
    Mogen we weten welk boek dat was dat je man als eerste in de hand drukte?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Schrijver,
    Ik denk dat je het wel degelijk goed begrepen hebt hoor, bij die presentatie over de Verleidelijke bibliotheek. Zie ook wat Informatiegebruiker schrijft: de collectie moet de lener verleiden tot lenen en daarmee binden aan het merk bibliotheek.
    Het lijkt me niet meer dan logisch dat je een aansprekende collectie hebt maar daarnaast heb je ook inspirerende en/of gepassioneerde medewerkers nodig die actief die collectie onder de aandacht brengen. En die proberen om de lener te verleiden tot iets nieuws.
    De aandacht ligt nu wel erg op de inrichting en de collectie en niet op de achterliggende gedachten.

    Overigens: in de stationsbibliotheek komt een kast Wereldliteratuur als het goed is..

    BeantwoordenVerwijderen
  14. @ Astrid,
    Dat winkels het van het verleiden moeten hebben geloof ik ook, al zal het voor de ene winkel sterker gelden dan voor de andere. Ik denk dat dat verleiden een steeds grotere rol gaat spelen omdat de consument verwend is en er steeds meer keuzemogelijkheden komen (d.w.z. voor mensen met voldoende geld).
    Maar de bibliotheek is geen winkel en hoeft er niet van te bestaan. Dat geeft misschien toch ook de mogelijkheid om het anders te doen dan winkels.
    Ik vraag me af welke rol het personeel in dat verleiden zal gaan spelen. Ik heb de indruk dat vooral de inrichting en de aanwezige boeken de klant moeten bekoren. Zelf zou ik niet graag een bibliotheekmedewerker op mijn pad vinden die vroeg of ik het wel kon vinden o.i.d. Iets anders is het dat die medwerker er wél moet zijn als ik iets te vragen heb. Het mooist zou ik het vinden als ik met een medewerker af en toe een gesprekje over boeken kon voeren. Ja, dát zou ik wel verleidelijk vinden...
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  15. @ Occy,
    Ik vraag me zelfs af of het nog wel belangrijk gevonden wordt dát je iets leest in de bibliotheek (of te lezen meeneemt uit de bibliotheek). Ik heb de indruk dat vooral het aantal bezoekers telt en het aantal uitleningen minder. Maar dat is slechts een indruk.
    Dat mensen bagger lezen moeten ze natuurlijk helemaal zelf weten. Ik wil niemand wat opleggen en misschien kun je toch nog beter bagger lezen dan helemaal niet lezen. Wat ik me afvraag is wel hoever de samenleving erin moet gaan om het lezen van bagger te subsidiëren. Ik vind het een lastig probleem omdat ik enerzijds vind dat de bibliotheek er voor iedereen hoort te zijn, maar anderzijds denk dat er misschien toch ook iets 'verheffends' aan te pas moet komen.
    Het zou fijn zijn als daar hier en daar (weer) eens over gepraat werd. Het lijkt nu wel of de 'marketing' veel belangrijker wordt gevonden dan de kwaliteit. Maar ik kan mij daarin natuurlijk vergissen.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Mijn ervaring met bibliotheken die verleidelijker willen worden is dat ze dat vooral doen om de bestaande leden aan zicht te binden (en liefst er nog een aantal leden bij te krijgen. Die behoefte wordt ingegeven door de steeds verder dalende ledenaantallen. Het idee is dat de bestaande klanten, als de bibliotheek beter op hun wensen inspeelt, lid zullen blijven en de hoop is dat ze hun buren en vrienden over die prachtige bibliotheek zullen vertellen.
    Overigens is het personeel buitengewoon belangrijk bij de bekoorlijke bibliotheek. De medewerkers presenteren tenslotte de collectie en zijn dus bepalend voor het succes.

    BeantwoordenVerwijderen
  17. @ Informatiegebruiker,
    Dank voor deze reactie-van-een-insider. Een 'prachtige collectie Nederland' klinkt mooi. Moet daar nog veel aan gebeuren voor die er is?
    Welk doel heeft het binden van mensen aan het merk bibliotheek precies? Dat ze er ook andere dingen gaan doen dan boeken lenen? Dan moeten die dingen er wel zijn natuurlijk.
    Een bibliotheek die zich richt op de 'gemiddelde lener' roept bij mij toch echt het beeld van een Bruna-winkel op, zij het dan een Bruna voor mensen die weinig geld kunnen of willen uitgeven voor hun boeken. Voor de groep die weinig geld heeft is het een uitkomst dat de biliotheek er is en het zal niet lukken om mensen die wél geld hebben te verbieden ook te komen lenen. Toch heeft het iets vreemds dat het ene vermaak wél gesubsidieerd wordt en het andere niet.
    Dingen als het bestrijden van taalachterstand, projecten voor kinderen, samenwerking met scholen enz. enz. bedoel ik hier niet; daar weet ik ook erg weing vanaf. Ik bedoel gewoon de mensen die af en toe (of vaak) een boek lenen om dat geheel op eigen houtje tot zich te nemen. Moeten we die lokken met een Bruna-formule of kunnen we ze ook aan de bibliotheek binden door wat liefde voor literatuur op ze over te brengen?
    Wat betreft de digitale bibliotheek: die kan in theorie prachtig worden, dat geloof ik ook, maar dan zal er nog heel wat opgeruimd moeten worden in de catalogi zoals ze nu zijn (en het leenverkeer tussen bibliotheken zal ook makkelijker moeten worden en de klant niet te veel moeten kosten). Of wordt met de digitale bibliotheek iets anders bedoeld dan een soort super-catalogus?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  18. @ Festina,
    Je vergelijking met de omroep is mooi. Er is niets mis met het plezieren van het 'grote publiek', maar ik zou het jammer vinden als dat het enige was wat de bibliotheek nastreefde. Een leraar die ik vroeger had zei: 'Ik ben wel voor nivellering, maar alleen naar boven'.
    Les hebben van Kees Fens moet iets bijzonders geweest zijn. Bestaat er ook een door hem geschreven leerboek?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  19. @ Tenaanval,
    Welke achterliggende gedachten zijn dat dan?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  20. @ Informatiegebruiker,
    Dacht ik net hè hè, iedereen geantwoord, zie ik er al weer een nieuwe reactie van jou tussen staan ;-)
    Ik begrijp wel dat het de bedoeling is om meer mensen lid te laten worden en dat daar al die marketingtechnieken zoals bellen met afhakers en ook de 'verleidelijke bibliotheek' voor bedacht zijn.
    De vraag voor mij is waaróm we die mensen, die er uit zichzelf blijkbaar niet zo'n behoefte aan hebben, zo graag naar binnen willen lokken.
    Als het gaat om het naar binnen lokken van kinderen, dan ben ik overigens wél voor 'verleiding', voor mijn part met ijs toe na het voorlezen. Daarover misschien later nog eens, nu heb ik echt even genoeg getypt...
    Groet, schrvrdzs
    p.s. Hoe zie je de rol van de medewerkers in het verleidingsproces? Wat moeten ze dan doen?

    BeantwoordenVerwijderen
  21. De collectie zelf zal toch echt het werk moeten doen. Diepgang, gevarieerdheid en interactie zijn wat mij betreft de trefwoorden.
    Boeken, digitale media, databanken en in ons geval informatiepunten moeten complementair zijn. Een goede presentatie (plaatsing) in de vestiging doet de rest...

    BeantwoordenVerwijderen
  22. @informatiegebruiker en Gert-Jan,
    Ik denk dat jullie veel te veel vertrouwen in de collectie en/of de gebruiker hebben. Jullie gaan er beiden vanuit dat als je maar een hele aantrekkelijke collectie hebt (even in het midden gelaten wat dat dan precies is en voor wie) en dat als je die collectie maar mooi genoeg neerzet, dat de mensen dan vanzelf wel zullen komen. Na een goede marketingcampagne uiteraard.
    Ik denk dat het dan pas begint. Ik denk dat je veel duidelijker moet maken aan het publiek waarom je dat doet. Dat je er als bibliotheek niet bent (of niet allen bent) voor mensen die de Bruna niet kunnen betalen maar dat je bestaat omdat je een maatschappelijke functie hebt. En dat jij denkt dat je die functie op deze manier het beste kunt uitoefenen. "we hebben een paar extra Saskia Noorts gekocht om u binnen te lokken, maar nu u hier eenmaal bent willen we graag dat u ook hiervan kennis neemt".
    Zoiets.

    BeantwoordenVerwijderen
  23. @ tenaanval
    Tuurlijk, heb je gelijk in. Dat ik dat in mijn bericht niet noem, wil niet zeggen dat ik dat over het hoofd zie. Het woord 'diepgang' in mijn reactie zou je moeten aanspreken...

    BeantwoordenVerwijderen
  24. @ Tenaanval,
    'maar nu u hier eenmaal bent willen we graag dat u ook hiervan kennis neemt".' Waarvan dan precies? Welk stuk van die maatschapplijke functie is interessant voor iemand die Saskia Noort kwam lenen? En hoe leggen we dat die lener uit?
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  25. @Schrijver,
    Dat is voor iedereen verschillend. Voor de moeder met het dyslectische zoontje is iets anders interessant dan voor de vrouw met de dementerende vader of de man die twijfelt of hij dit keer wél op Wilders zal stemmen. En daar komt de deskundigheid van de medewerker om de hoek kijken. Die moet én die gebruiker kunnen inschatten en uithoren én de geschikte informatie kunnen produceren.
    @ Gert Jan,
    Weet niet of we hetzelfde bedoelen met diepgang, maar meer diepgang is (bijna) altijd goed.

    BeantwoordenVerwijderen
  26. @ Tenaanval,
    Dat zijn duidelijke voorbeelden; ik begrijp nu waar je op doelt. Overigens lijkt het me onwenselijk dat bibliotheekmedewerkers zich met politieke adviezen gaan bezighouden, maar dat bedoelde je misschien ook niet.
    Groet, schrvrdzs

    BeantwoordenVerwijderen
  27. Nou schrijver, je hebt zelf een knap staaltje 'verleiden tot reageren' laten zien met deze post!
    Mooi werk.

    BeantwoordenVerwijderen