Naar de kermis 2

Bron: Flickr, foto: CharlesFred

En wéér is er een blogkermis, deze keer georganiseerd door Astrid. Voor een blogger-zonder-inspiratie zoals ik een mooie kans om het tenminste weer eens ergens over te hebben. Hij gaat over 'nut en noodzaak van klassieke media'. Er worden verschillende vragen gesteld, o.a. hoe je scholieren ertoe zou kunnen bewegen voor hun informatie ook eens een boek te pakken i.p.v. alles op internet op te zoeken én of boeken moeten blijven bestaan of dat beter alles op het net kan komen. Althans, ik heb de vragen op deze manier begrepen.

Over scholieren kan ik zelf weinig zeggen omdat ik er zowel in mijn werk als in mijn omgeving niets mee te maken heb. Ik heb daarom twee kleine gesprekjes gevoerd met ervaringsdeskundigen: een met een leraar en een met een ex-scholier. (Een scholier van nu komt in mijn omgeving niet voor.)

De leraar geeft economie en verwante vakken op een ROC. Op de havo/vwo-afdeling van dat ROC, waar hij lesgeeft, zitten over het algemeen leerlingen die het elders niet gered hebben en die nu een tweede kans krijgen, die ze veelal niet of slechts met tegenzin grijpen. Niet direct het publiek dat er nou eens lekker voor gaat zitten om een diepgravend werkstuk te maken. Ik denk overigens dat het op andere scholen wel wat minder extreem zal zijn, maar dat een middelbare scholier er in het algemeen toch op uit is om met zo min mogelijk moeite een goed cijfer te halen, waarbij 'goed' natuurlijk een relatief begrip is, en dat andere zaken als baantje, sport, relaties, hyven en tv-kijken vaak prioriteit hebben en een geduchte concurrent voor huiswerkmaken vormen. Dat was in mijn tijd niet veel anders, behalve dan dat er gewoon minder van zulke concurrerende dingen waren: bijna niemand had een baantje, internet was er nog niet en de tv stond, als hij er al was, in de huiskamer.

De leraar die ik sprak vindt het prima als zijn leerlingen op wikipedia kijken, want wat daar over zijn vak op staat is goed. Maar vaak kijken ze daar helemaal niet maar plukken hier en daar stukken uit artikelen of andere werkstukken die ze 'inclusief de taal- en denkfouten' aan elkaar plakken en inleveren. Als ze het te gek maken moeten ze het overdoen en anders laat deze leraar het maar zo. Het maken van werkstukken is weliswaar een wettelijke verplichting, maar dat wil nog niet zeggen dat het per se nuttig is in het onderwijsproces.

Dit klinkt misschien wat negatief, maar in mijn ogen is het realistisch. De ex-scholier (nu 10 jaar van de middelbare school af) die ik sprak, zei het zo: om te kunnen beoordelen of informatie betrouwbaar is zul je eerst iets van het onderwerp af moeten weten. En dat is waar het volgens mij om gaat: je moet op school eerst iets leren om zo'n werkstuk te kunnen maken en dat leer je niet dóór zo'n werkstuk te maken. Je kunt kinderen vast wel leren verschillende bronnen naast elkaar te leggen en dan te kijken waar de overeenkomsten en verschillen zitten en wat dan betrouwbaar lijkt te zijn en wat niet (als dit een beetje de manier is waarop je zoiets zou moeten doen, want dat weet ik eigenlijk niet), maar dat lijkt mij iets dat pas moet komen als je eerst een aantal basisdingen geleerd hebt. Bijvoorbeeld: NRC Handelsblad gaat door voor een betrouwbare krant, maar toch staan er soms berekeningen in die totaal niet kloppen. Wie kan rekenen ziet dat, wie niet kan rekenen gelooft wat er staat.

Dus wie graag wil dat leerlingen kritisch naar internet (en ook naar andere bronnen) kijken zal er voor moeten zorgen dat ze 1. de nodige basiskennis hebben over het onderwerp waar ze meer van te weten moeten komen voor hun werkstuk en 2. dat ze i.h.a. een kritische houding ontwikkelen t.a.v. alles wat ze lezen of horen, waar dan ook: krant, tv, internet, boeken.

Nog even terug naar die leraar van daarnet: in de hogere klassen van het havo/vwo op dat ROC ontbreekt het veel leerlingen merkwaardig genoeg (want ze zijn toch op de een of andere manier wél in die klassen terechtgekomen) nog aan allerlei elementaire vaardigheden (het uitrekenen van percentages e.d.), dus hij beschouwt het als nuttiger om zijn leerlingen dáár zoveel mogelijk van bij te brengen i.p.v. te streven naar perfecte werkstukken. Uiteraard kun je op andere scholen met andere leerlingen andere eisen stellen, maar volgens mij blijft het altijd zo dat je informatie, of die nou uit een boek of van internet komt, zonder voldoende basiskennis nooit op waarde kunt schatten. Kortom: het schoolboek (al dan niet digitaal) en de toelichting daarop van de leraar (al dan niet digitaal) hoort aan het eigen onderzoek vooraf te gaan.

Dan de vraag over de toekomst van het boek. Daar valt volgens mij niet veel meer over te zeggen dan: afwachten. Ik zou het persoonlijk jammer vinden als het boek in zijn huidige vorm verdween en ik denk dat het ook niet zo snel zal gebeuren. De cd heeft in hoog tempo de grammofoonplaat vervangen en is nu zelf alweer op zijn retour, maar iets dergelijks is bij boeken nog niet te merken (bij kranten natuurlijk wel, bij tijdschriften weer níet), dus dat geeft me het gevoel dat het boek het wel gaat redden, maar weten doe ik het niet. Zolang er genoeg mensen boeken blijven kopen, blijven ze gedrukt worden en als het aantal boekenkopers te klein wordt houdt het op, zo simpel is het lijkt mij. En daar doen we weinig aan, al hebben bibliotheken misschien nog wel enige invloed omdat ze grote boekafnemers zijn.

Dat ook studenten tegenwoordig vrijwel uitsluitend met internet werken, wat ik ergens in een bijdrage aan deze blogkermis las, kan ik uit eigen ervaring niet onderschrijven. Ik heb vele jaren zicht gehad op een student en die werkte altijd met tientallen boeken om zich heen. Die boeken waren her en der via internet opgespoord, maar het bleven boeken. Zeker een alfa-student? Inderdaad, maar toevallig zie ik ook wel eens een student van waarschijnlijk de meest database-gerichte studie de er bestaat: bio-informatica, en deze student werk toch ook nog met gigantisch dikke handboeken (die ook nog als voordeel hebben dat je er in kunt lezen terwijl je onderwijl een tenniswedstrijd op de tv volgt -d.w.z. als je kunt multitasken natuurlijk- wat met een laptop weer lastiger is).

En wat doe ik zelf als ik informatie nodig heb? Laat ik voorop stellen dat de informatie die ik verzamel altijd van een hoog huis-, tuin- en keukengehalte is. Wat ik voor mijn werk moet weten weet ik al, kan ik eigenlijk wel zeggen, dat klinkt misschien vreemd, maar collecties maken is zoiets als foutloos spellen: op een keer kun je het gewoon en verandert er niks meer aan (zolang er geen spellingwijziging komt). Hoe het in de wereld gaat volg ik met een half oog in de krant. Naar de tv kijk ik zelden. Soms vraag ik iets aan een huisgenoot, collega of ander medemens die meer weet dan ik. En voor de rest google ik alles wat ik weten wil. Dat zijn dan vrnl. dingen over boeken en schrijvers, recepten, tuindingen, reisinformatie, openingstijden van winkels enz. Soms iets uit wikipedia.

Ik denk dat dit stuk een hoog suikerspingehalte heeft: het lijkt groot, maar het bevat veel lucht. Maar ook dat hoort bij de kermis.

Hier staat de eerste Naar de kermis.