Foto: ANP
Tenaanval wees ons op de brief die minister Plasterk aan de Tweede Kamer stuurde als reactie op het advies van de Commissie Calff. (Edwin wees er op Bibliotheek 2.0 al eerder op, maar dat zag ik pas later.) De merkwaardigste zin van die brief vond zij die waarin Mien van 't Sant genoemd werd. Zelf vind ik een andere zin nog merkwaardiger, nl. deze:
In die brief schreef ik dat het kennisniveau van een samenleving de belangrijkste bron voor duurzame welvaartsgroei is en dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet kan worden onderschat.
Aldus onze minister van OCW (daarbij verwijzend naar een eerdere brief die hij schreef). Lees de zin nog maar eens als het merkwaardige je niet meteen opviel. Hoort daar niet te staan 'dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet mág worden onderschat'? Of misschien 'móet worden onderschat'? Of 'niet kan worden óverschat'? Of wellicht 'moeilijk kan worden overschat'?
De minister zal het wel niet zelf geschreven hebben, maar toch.
Soms denk ik wel eens: als ik alles wat ik lees bij de eerste taalfout opzij leg kan ik nooit last van informatiestress krijgen. Maar sinds ik zelf onlangs 'fouloos spellen' schreef ben ik bescheidener geworden...
Zou het nut hebben als ik een mailtje aan het ministerie stuur? Is dat eigenlijk niet mijn burgerplicht? Zucht.
Hier is de brief van de minister te vinden (pdf-bestand).
Naschrift: Ik heb inmiddels mijn (vermeende) burgerplicht toch maar gedaan en een mailtje naar het ministerie gestuurd (via het vragenformulier op de site), met deze tekst:
L.S.,
'In die brief schreef ik dat het kennisniveau van een samenleving de belangrijkste bron voor duurzame welvaartsgroei is en dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet kan worden onderschat.'
Dit schrijft minister Plasterk in zijn brief van 10-2-2009 waarin hij reageert op het advies van de Commissie Calff over bibliotheekvernieuwing.
Het lijkt mij dat er zou moeten staan:
'dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet mág worden onderschat',
of: 'niet kan worden óverschat',
of: 'moeilijk kan worden overschat'.
Wat er nu staat is het tegendeel van wat er bedoeld wordt.
Met vriendelijke groet,
Je hebt het maar druk met die politici :-).
BeantwoordenVerwijderenHa Jouke,
BeantwoordenVerwijderenWat je zegt! Maar ik ben iedereen die me aan een blogonderwerpje helpt dankbaar.
Groet, schrvrdzs
Schrijver, ik heb het driemaal moeten lezen voor ik de fout zag. Dat komt waarschijnlijk omdat de bedoeling wel direct duidelijk is. Maar je hebt natuurlijk gelijk: er staat het tegengestelde van wat bedoeld wordt.
BeantwoordenVerwijderenNieuwsgierig of er een reactie komt!
Gr. 80+
Dag Tachtigplusser,
BeantwoordenVerwijderenIk deel je nieuwsgierigheid.
Groet, schrvrdzs
Helemaal waar schrijver. Ik had ook al het gevoel dat er iets niet klopte toen ik het voor het eerst las, maar heb er niet bijnagedacht. Waarschijnlijk bedoelde hij dat het 'niet kan worden overschat'.
BeantwoordenVerwijderenEn zoals Jouke zegt, je hebt het er maar druk mee ;-)
Dag Astrid,
BeantwoordenVerwijderenIk twijfelde er niet aan dat het zo bedoeld was, maar waarom zou je het dan ook niet zo schrijven? De ambtenaren zijn schuldig, maar de minister is verantwoordelijk...
Groet, schrvrdzs
Dag schrijver,
BeantwoordenVerwijderenAls je die zin er niet uitgelicht had, had ik er waarschijnlijk overheen gelezen, maar gelijk heb je natuurlijk.
Prima dat je erop reageerde; als het goed is weet dhr. P. dat je meestal slechts door vrienden op je feilen wordt gewezen, je vijanden laten je doorknoeien.(Dat is TP vast met me eens)
Overigens: denk jij ook niet dat zulke verschrijvingen door wordprocessing in de hand gewerkt worden? Je denkt aan twee, drie (vrijwel) synonieme uitdrukkingen, kiest er een uit, vindt het niet de juiste keuze als je 't overleest en je knip/plakt/delete wat, maar ziet daarbij gemakkelijk iets over het hoofd. Of is de tijd dat jij met pen en papier schreef al ver achter je en heb je geen vergelijkingsmateriaal meer?
Dag AvA,
BeantwoordenVerwijderenIk ben geen vriend van minister Plasterk hoor; ik weet niet genoeg van zijn ideeën om me dat te kunnen voelen. Maar als de minister van onderwijs een taalfout maakt, ja, dan kan ik het niet goed laten daar iets van te zeggen...
Ik moet helaas bekennen dat ik niet weet wat worprocessing is, dus ik weet ook niet of deze fout daar mee te maken kan hebben. Het lijkt mij eigenlijk gewoon een gevolg van onvoldoende nadenken. Dat je met deleten e.d. snel fouten maakt ben ik met je eens; het overkomt me regelmatig dat ik een woord teveel verwijder of juist laat staan.
Met een pen op papier schrijf ik inderdaad nog hoogst zelden. Denken gaat beter achter een beeldscherm vind ik, vooral omdat je dan niet in een keer je formulering rond hoeft te hebben. Mijn handschrift is er wel op achteruit gegaan.
Groet, schrvrdzs
Dag schrijver,
BeantwoordenVerwijderenEen vraag over iets uit je bloghistorie: ooit schreef je iets over (de boeken van) Jonathan Safran Foer. Ik wilde je mening graag herlezen, maar heb geen idee hoe ik dat moet doen. Ik heb het geprobeerd met control + F en de naam van de auteur, maar dat werkte niet. Is het überhaupt te doen? Moet ik misschien googlen naar schrijverdezes + JSF? Hebben de labels er iets mee te maken? bij voorbaat dank voor je uitleg.
Dag AvA,
BeantwoordenVerwijderenHoe labels werken weet ik niet. Ik voeg ze toe omdat ik dat bij de 23dingen geleerd heb, maar ik weet niet hoe je er iets mee kunt terugvinden. Als ik iets van mezelf wil terugzoeken doe ik dat via google, inderdaad met 'schrijverdezes' plus het onderwerp. Meestal kom ik er dan wel uit. Ik geef toe dat dit nogal knullig overkomt! Ik denk trouwens dat ik over Foer alleen in een reactie wel eens iets heb geschreven, dus dan heb je toch niets aan labels. Misschien heb ik een keer iets over hem gezegd op het blog van Astrid, of was het toch op mijn eigen blog? Ik weet het echt niet meer, sorry.
Groet, schrvrdzs
Bedankt voor je reactie. Googlen van SD met JSFoer levert een andere schrijver dezes op die ook een blog heeft. Ik ga eens bij scribbles zoeken.
BeantwoordenVerwijderenOh ja, wordprocessing is volgens mij de (oude) uitdrukking voor elektronisch schrijven. Zo heb ik het althans bedoeld.
Dag AvA,
BeantwoordenVerwijderenAnders wil ik mijn mening over Foer nog wel eens proberen te formuleren hoor...
Achter 'wordprocessing' zocht ik iets ingewikkelds dat ik niet kende. Inderdaad, bij elektronisch schrijven plak je wel eens wat verkeerd aan elkaar. Bij 'handmatig' schrijven maakte ik trouwens ook wel eens rare zinnen om maar niets te hoeven doorstrepen.
Groet, schrvrdzs
p.s. Je hebt me wel nieuwsgierig gemaakt naar mijn bloggende naamgenoot. Ik kon hem/haar zelf zo gauw niet vinden.
Intussen heb ik (door Scribbles' link) jullie gedachtenwisseling over "Alles is verlicht" gevonden, bij 16-12-2008 op jouw blog. Ik was een beetje kapot van het boek en heb erover gedroomd. Tegelijkertijd snapte ik van sommige dingen geen bal, maar ja, dat overkomt me wel vaker bij literatuur, beeldende kunst en muziek.
BeantwoordenVerwijderenJe bloggende naamgenoot is niet helemaal een bloggende naamgenoot: nathanvecht.nl die zichzelf in de posting van 07.08.08 schrijver dezes noemt.
Als jij een blog op kunt zetten (en nog een tweede) dan kun jij vast ook wel een powerpointpresentatie maken. 't Is mij zelfs ooit gelukt, al was het dan geen fraaie.
't Benodigde programma zit, als ik me goed herinner, onder M.Office. Een schrijver laat zich niet kennen!
Dag AvA,
BeantwoordenVerwijderenMooi dat je het gevonden hebt. Ik vond het ook een indrukwekkend boek maar ik begreep ook sommige dingen niet precies.
Powerpoint heb ik nergens voor nodig, dus als het te moeilijk is vind ik het zonde van mijn tijd. Een blog aanmaken is vrij eenvoudig. (Het vervolgens in leven houden is iets anders.)
Groet, schrvrdzs
p.s. Een schrijver laat zich toch juist wél kennen?
Schrijver,
BeantwoordenVerwijderenEen beetje een late reactie, maar ik zie de fout niet zo in die zin. Nou ben ik niet zo taalgevoelig als jij, maar ik lees daar dat het belang van onderwijs zo ontzettend groot is dat het gewoon niet kan worden onderschat. En dat klopt toch?
Vind het wel stoer dat je een brief gestuurd heb, ben benieuwd naar het antwoord.
Overigens vond ik de zin met Mien van 't Sant niet merkwaardig maar leuk. Toch iets anders...
Ha Tenaanval,
BeantwoordenVerwijderenJe leest wat men ongetwijfeld bedoelt, maar dat staat er volgens mij toch niet. Maar ook mijn taalgevoel is zeker niet onfeilbaar. Ken je misschien een Neerlandicus ofzo die het met zekerheid zou kunnen zeggen? Of weet je wat: ik vraag het aan 'Onze Taal'. Nu ik toch bezig ben...
Je schreef over Mv'tS: 'Het leukste (want het vreemdste)'; dat 'vreemdste' las ik als 'merkwaardigste'.
Groet, schrvrdzs
@ Tenaanval,
BeantwoordenVerwijderenp.s. Om per e-mail een vraag te kunnen stellen aan 'Onze Taal' moet je lid zijn, wat ik niet ben. Ik heb de vraag daarom gesteld aan de 'Taalprof' en aan 'de Taalunie'.
Afwachten maar! Je hoort van me als ik antwoord heb.
Groet, schrvrdzs
@ Tenaanval,
BeantwoordenVerwijderenHet antwoord van de Taalprof is binnen. Bepaald eenvoudig is het niet te noemen, maar er valt volgens mij uit op te maken dat zowel jouw als mijn standpunt verdedigbaar is en dat elk zijn verdedigers heeft.
Zie hier mijn correspondentie met de Taalprof:
Ik:
Rotterdam, 1-3-2009
Geachte Taalprof,
Hopelijk wilt u ons helpen met het volgende probleem.
In een brief aan de Tweede Kamer schrijft minister Plasterk dit:
'In die brief schreef ik dat het kennisniveau van een samenleving de belangrijkste bron voor duurzame welvaartsgroei is en dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet kan worden onderschat.'
(De minister verwijst hier naar een eerder door hem gestuurde brief.)
Zelf dacht ik dit:
Hoort daar niet te staan 'dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet mág worden onderschat'? Of misschien 'móet worden onderschat'? Of 'niet kan worden óverschat'? Of wellicht 'moeilijk kan worden overschat'?
Een collega zag het anders:
Ik lees daar dat het belang van onderwijs zo ontzettend groot is dat het gewoon niet kan worden onderschat. En dat klopt toch?
Kunt u zeggen wie van ons gelijk heeft? Of hebben wij misschien beiden gelijk?
Hier vindt u de hele brief van de minister (pdf-bestand): http://www.minocw.nl/documenten/96993.pdf
Met vriendelijke groet, (mijn naam)
De Taalprof:
@(mijn naam): Ik denk dat de minister hier het modale hulpwerkwoord 'kunnen' met een lijdende vorm gebruikt als alternatief voor de formulering '...dat het belang van onderwijs in onze kennissamenleving niet te onderschatten is.'
Over de betekenis van die formulering ('niet te onderschatten zijn') is niet iedereen het eens, en er wordt onder taaladviseurs over gediscussieerd. De taaladviescommissie van de Taalunie geeft er de voorkeur aan, boven de formulering met 'overschatten,' (http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/640/ ), Jan Renkema in de Schrijfwijzer vindt het omgekeerde, en de taaladviseurs van Onze Taal adviseren om de hele formulering te vermijden (http://www.onzetaal.nl/advies/onderschat.php ).
De formulering 'iets is niet te doen' kan betekenen dat het onmogelijk is om het te doen ('dit boek is niet te lezen'), maar ook dat het niet verplicht is om het te doen ('deze handelwijze is af te raden'). Met andere woorden, 'iets is niet te doen' kun je herformuleren met 'iets kan niet gedaan worden' of met 'iets moet niet gedaan worden'. De Algemene Nederlandse Spraakkunst vermeldt beide mogelijkheden, maar merkt op dat die betekenis met "moeten" maar in een beperkt aantal gevallen optreedt (http://www.let.ru.nl/ans/ganaar?18/05/04/15/02 ).
Het controversiële van de formulering 'niet te onderschatten zijn' is dus terug te voeren op het feit dat je die beperkt voorkomende betekenis bedoelt ("moet niet onderschat worden"), terwijl veel mensen dan ten onrechte die veel voorkomende betekenis zullen begrijpen ("kan niet onderschat worden").
Het lijkt erop dat de minister hier inderdaad een vreemde keuze maakt, ongetwijfeld omdat 'niet te doen zijn' in de meeste gevallen betekent 'niet gedaan kunnen worden.'
Waarom is dat dan zo lastig op te merken? Waarom ziet niet iedereen dat meteen, en is het zo moeilijk om het te zien, zelfs als je beredeneert wat het zou moeten zijn? Ik denk dat dat komt omdat modale hulpwerkwoorden heel vaak "in elkaars vaarwater" zitten. De betekenis van 'kunnen' en 'moeten' en 'mogen' kan een beetje verschuiven (zoals ik hier al opmerk: http://taalprof.web-log.nl/taalprof/2006/02/moet_dat_nou.html ). Met name 'moeten' kan een heel eind opschuiven in de richting van 'kunnen' ('hij moet wel thuis zijn dacht ik'). Daardoor zullen de meeste mensen bij de formulering 'kan niet onderschat worden' iets begrijpen als '[modaal] niet onderschat worden,' met andere woorden 'wordt niet onderschat' met een extra modaliteit erbij.
Daar komt bij dat de hele uiting eerder de modale betekenis "noodzakelijkheid" oproept dan "mogelijkheid." Dat betekent dat die vage modaliteit door de meeste mensen wel als noodzakelijkheid zal worden opgevat. En dat levert dan toch de betekenis "moet niet onderschat worden" op.
Ik denk dat de conclusie moet zijn dat de gekozen formulering vrij moeilijk verkeerd begrepen kan worden, ook al kun je door analyse vaststellen dat hier waarschijnlijk sprake is van een verkeerde herformulering van een constructie die in eerste instantie al ongelukkig is.
Geplaatst door: taalprof | 1 maart 2009 om 21:11
Ik:
Geachte Taalprof,
Hartelijk dank voor uw uitgebreide en interessante antwoord. Ik denk dat de minister zich maar het beste aan het advies van Onze Taal had kunnen houden...
Ik heb nog steeds het gevoel dat er staat wat niet bedoeld wordt, maar ik begrijp nu wel dat het door anderen anders wordt gelezen.
Met vriendelijke groet, (mijn naam)
Ha schrijver,
BeantwoordenVerwijderenWat een ontzetten uitgebreid en ingewikkeld antwoord geeft die taalprof. En wat snel ook.
Als ik die prof goed begrijp is het eigenlijk fout wat de minister schrijft, maar wordt deze fout zo ontzettend vaak gemaakt dat het bijna niet meer fout te noemen is.
Dus eigenlijk heb jij gewoon gelijk. Ben benieuwd of je nog een reactie van het ministerie krijgt.
Ha Tenaanval,
BeantwoordenVerwijderenIk was ook wel onder de indruk van de snelheid en de uitgebreidheid van het antwoord. Ken je het blog van de taalprof? Meestal begrijp ik het niet, maar het heeft iets fascinerends.
Ja, zou het ministerie antwoorden? Ik kreeg een mailtje dat ze dat binnen twee werkdagen zouden doen. Maar op hun site staat twee weken, dus daar ga ik maar van uit.
Groet, schrvrdzs
Fascinerend hoor, dat geonder- en overschat. Kwam hier inderdaad terecht omdat ik hetzelfde probleem had. Hartelijk dank voor deze/dit blog.
BeantwoordenVerwijderenBen overigens wel benieuwd of er al gereageerd is vanuit het ministerie?