Wereldbeeld

Bron: Flickr, foto: girhula

'De komst van internet versnippert ons wereldbeeld: we zien van alles, maar we kennen de verbanden niet.'

In de bijlage 'Zaterdag&cetera van NRC Handelsblad van het afgelopen weekend stond een interview met Egbert Dommering, die afscheid neemt als hoogleraar informatierecht. Voor zover ik kan nagaan is het artikel alleen te openen door abonnees, dus wie het helemaal wil lezen moet even naar de Krantenbank. Het gedeelte dat het meest aansluit bij onze cursus zie je hieronder.

Bron: NRC Handelsblad 10-5-2008, auteur: Daniela Hooghiemstra

(...) Bent u als voorvechter van vrije communicatie blij met de komst van internet?
Met de makkelijke toegang ben ik blij. Maar niet als die ertoe leidt dat consumenten niet meer voor informatie willen betalen. Dan staat alles rijp en groen op het internet, terwijl krantenredacties gaan bezuinigen. Omdat alleen nog betaald wordt voor reclame, verdwijnt het intellectuele eigendom. Die squeeze is heel gevaarlijk. Politici gaan zich dan alleen nog maar laten leiden door de oprispingen van burgers op websites, terwijl de overheid voort banjert met de opslag van gegevens van burgers en het verzorgen van nieuws via voorlichters. Dan heb je een crisis van de elites.

Wat bedoelt u?
Ik heb pas In de schaduwen van morgen weer gelezen van Johan Huizinga. In mijn studententijd vond ik dat een tamelijk reactionair verhaal. Maar nu herken ik de noodzaak van een beschavingsideaal, zoals Huizinga dat noemde. Algemene maatschappelijke frustraties zonder enige samenhang, worden door bewegingen als TON verheven tot politiek. We zijn boos, want we staan in de file. In plaats van dat serieus wordt nagedacht over hoe we verder gaan met Europa, of hoe we de islam in onze samenleving integreren.

Heeft u met het openen van al die communicatiekanalen voor deze crisis niet zelf de basis gelegd?
Ik heb geijverd voor grotere participatie. Maar dat het internet zo'n vlucht zou nemen, kon niemand voorspellen. Achttien jaar geleden schreven ik en twee collega's een rapport over de toekomst van het elektronische communicatiebeleid. Daar staat van alles in, maar niet dat internet zo belangrijk zou worden. Terwijl dat de echte revolutie is geweest. De komst van internet versnippert ons wereldbeeld: we zien van alles, maar we kennen de verbanden niet.

Bent u alleen maar pessimistisch over de gevolgen van die revolutie?
Ik denk dat er vanzelf een marktcorrectie komt, dat de behoefte aan redactie, duiding en selectie zal toenemen. Dat er nieuwe poortwachters komen. Maar ik zie intussen wel een mens ontstaan zonder context. Een openbare persoonlijkheid die zijn intellectuele bagage ontleent aan wat Google tevoorschijn tovert. Die stemt op de partij die de stemmachine op basis van een vragenlijstje voor hem selecteert. Die weet hoe je ergens moet komen dankzij de tomtom, maar niet weet wáár hij is. Omdat alle vakantieoorden er hetzelfde uitzien. Die mens zonder wereldbeeld doet mij denken aan de Mann ohne Eigenschaften van Robert Musil.

We kennen onszelf in het ik-tijdperk toch juist beter dan ooit?
Onder eigenschappen versta ik meer dan alleen met jezelf bezig zijn. Het gaat om de vraag hoe een mens zich verhoudt tot zijn omgeving. Als ik reis, wil ik weten wat voor mensen daar wonen en wat daar politiek en historisch aan de hand is. Ik houd van de manier waarop Slauerhoff landschappen beschrijft: waar begint het, waar houdt het op, wat zijn de bijzondere kenmerken? Ik verzamel kunst om in gesprek te zijn met wereldbeelden die mijn eigen beperkte wereld overstijgen, maar waar ik toch iets mee gemeen heb. Om je te verhouden tot je omgeving is intellectuele inspanning nodig. (...)

En bovendien ben ik van mening dat de bibliobus behouden moet blijven.