Lezen op het balkon

Van boven naar onder: Max Beckmann / Sir John Lavery / Carrie Graber

Zagenderwijs

Vanmorgen was ik aan het zagen. Niks bijzonders, wat ouwe balkjes en stammetjes die al jaren onder het balkon en in de kelder lagen klein maken om ze in vuilniszakken te kunnen doen. En een ouwe rieten stoel. Al zagend dacht ik aan taal. Dat kwam omdat ik zomaar ineens het woord 'verstekbak' dacht. En 'klamp' en 'spie'. Ik weet niet eens precies wat een klamp en een spie zijn, maar die termen slapen blijkbaar ergens in m'n hoofd en als ik ga zagen worden ze wakker.

En ik had ook al gedacht aan 'Zagen zagen wiedewiedewagen, Jan kwam thuis om een boterham te vragen.' Een lied dat ik misschien 20 jaar geleden voor het laatst eens zong. En omdat ik tegenwoordig af en toe nadenk over 'taalontwikkeling', vanwege mijn voorleeskinderen, stond ik even stil bij dit verschijnsel. Het zal voor velen wellicht een open deur zijn, maar voor mij was het toch een beetje een ontdekking. Dat je voor je taalontwikkeling ook eens moet zagen. Ik bedoel: dat je taal niet alleen verwerft door te lezen en door voorgelezen te worden, maar dat het ook helpt als je wat onderneemt. Als ik het zo opschrijf denk ik: logisch. Maar ik was er nog niet opgekomen.

Lezen is goed voor de taalontwikkeling en voorlezen is belangrijk voor de woordenschat van kinderen. Daar ben ik van overtuigd. Maar al zagend besefte ik: er is meer dat bijdraagt aan taalontwikkeling en woordenschat. Bijvoorbeeld naar het zwembad gaan. Want dan leer je zomaar ineens de woorden kleedhokje en badmeester en pierenbadje en knipkaart en badmuts, ik noem er maar een paar. Of naar de dierentuin: bedenk zelf maar wat je daar allemaal voor nieuwe woorden kunt leren. Nachtdierenhuis bijvoorbeeld. En olifantsspitsmuis.

Ik ging met mijn kinderen naar zwemles omdat ik vond dat ze moesten leren zwemmen. En naar Blijdorp omdat je hier in de buurt weinig speelruimte hebt en ze daar veilig konden lopen en rennen, zonder auto's en zonder hondenpoep (die in de tijd dat mijn kinderen klein waren nog een groot probleem vormde in onze buurt). Ik dacht er geen moment aan dat het ook goed was voor hun taalontwikkeling. Maar vandaag zag ik dat ineens in.

Wat ik hier verder aan heb weet ik niet, maar ik vond het leuk om het te ontdekken.

Een rieten stoel klein maken is trouwens nog best lastig. En toen ik dacht dat de stukken klein genoeg waren, bleek de vuilniszak niet in het vuilniszakkenweggooigeval te passen en kon ik weer terug om nog verder te zagen. 'Vuilniszakkenweggooigeval', zo heet zo'n ding natuurlijk niet. Hoe dan wel, ben ik dat nou vergeten of heb ik het gewoon nooit geweten?


Foto hier gevonden.

Rekenen & taal

Op de middelbare school had ik enkele jaren een leraar Nederlands die af en toe zei: 'Taal Is Geen Algebra!' Hij zei het niet zozeer, hij riep het en zette zijn woorden kracht bij door bij elk woord een harde klap op de oliekachel in de hoek van het lokaal te geven. Ik ben het dan ook nooit vergeten. En jarenlang heeft het me gehinderd. Want wat bedoelde mijn leraar? Dat je in een opstel geen haakjes mocht gebruiken, dát wou hij ons bijbrengen. En heel lang heb ik het niet gedurfd om in een brief met haakjes te werken. Terwijl ik het juist heel graag doe, zoals ik later, toen ik het eindelijk durfde, gemerkt heb. Halve brieven zet ik tussen haakjes als het zo uitkomt. Heerlijk. Dát ik het uiteindelijk gedurfd heb komt door het lezen van Vestdijk. Want die gebruikt haakjes in zijn boeken en toen ik dat ontdekte viel eindelijk, na 30 jaar, de beklemming van dat 'taal is geen algebra' van me af. Wat een opluchting.

(Zo durf ik tegenwoordig, maar nog niet zo erg lang, ook soms een mail met 'ik' te beginnen. Dat dát niet zou mogen zat er nog dieper in dan de algebra. Dat leerde ik thuis, van mijn ouders: 'Wie zijn brief begint met "daar" of "ik" is een grote stommerik.' Nog altijd speelt dat zinnetje door m'n hoofd als ik een mail begin met 'ik'. Maar soms doe ik het. Dit even tussen haakjes.)

Aan 'taal is geen algebra' dacht ik vorige week weer eens terug en ik dacht vervolgens: maar algebra is wel taal. Dat kwam omdat ik bij mijn voorleeskinderen (het zijn er 2, een jongetje van 6 en een meisje van 8, broer en zus) was geweest. Na het voorlezen en het maken van een woordzoeker kwam er ook nog rekenhuiswerk op tafel. Het meisje, dat in groep 4 zit, had 8 (!) bladen met sommen als huiswerk. Rekenen tot 20, van die in taal verpakte sommen als: Het boek heeft 20 bladzijden, Jan moet er nog 4, op welke bladzij is hij? Later bij mij thuis ontstond meteen discussie of het antwoord 16 of 17 moest zijn, maar ik dacht dat de makers van de som 16 bedoelden. Het meisje A had overigens 24 ingevuld, dus dat was in elk geval niet goed.

Er waren ook sommen met een plaatje erbij dat informatie gaf. Zo zag je een trosje van 3 bananen. De som begon met: je hebt 3 trossen bananen. Daarna at je 2 bananen op en hoeveel hield je er dan over? Het antwoord van A was niet goed en ik vroeg: weet je wat een tros is? Ik weet niet meer wat ze zei, maar het klopte in elk geval niet. En ik besefte: geen rekenen zonder taal, in elk geval niet dit ingeklede rekenen. En ik moest er een beetje van zuchten, maar ik besefte eens te meer hoe belangrijk het is om zoveel mogelijk woorden te kennen.


Plaatje gevonden via Google-afbeeldingen.