Een derde plaats

Foto: DOK Delft

Door 23dingen heb ik het verschijnsel 'web 2.0' leren kennen. Ik was daar niet altijd enthousiast over, maar zoals men weet, ieder nadeel heb zijn voordeel, en dat voordeel was in mijn geval dat mijn belangstelling werd gewekt voor wat wel 'cybersociologie' wordt genoemd: de theorie over de gedragingen van mensen in groepsverband op het web. (Ik bedenk nu ik dit opschrijf dat er dan misschien toch ook zoiets als 'cyberpsychologie' zou moeten zijn, maar daar ben ik nog niks over tegengekomen, wat overigens niets zegt.)

De gewekte belangstelling heeft nog niet veel opgeleverd, maar mijn eerste actie is het lezen van Leven op het net: de sociale betekenis van virtuele gemeenschappen, geschreven door Marianne van den Boomen, dat voor wie dat wil hier te lezen is (zelf heb ik het in gedrukte vorm van de bibliotheek geleend). Het boek is uit het jaar 2000 en doet nu al enigszins gedateerd aan omdat b.v. een fenomeen als Hyves er nog niet in voorkomt, maar ik heb niet de indruk dat het door het ontstaan van Hyves en andere recente 'virtuele gemeenschappen' inmiddels als achterhaald te beschouwen is.

In het boek komen o.a. de zgn. 'derde plaatsen' ter sprake, een door de socioloog Ray Oldenburg in zijn boek The Great Good Place (1989) geïntroduceerd begrip. Hij bedoelt er dit mee:
'Openbare gelegenheden naast de eerste (thuis) en de tweede plaats (werk)'. Hij zegt dat er tegenwoordig steeds minder derde plaatsen zijn, terwijl ze volgens hem fundamenteel zijn voor elke vitale gemeenschap.

Marianne van den Boomen schrijft verder:

Derde plaatsen bestaan uit openbare plekken waar mensen informeel bijeenkomen en waar conversatie de belangrijkste activiteit is. Vaak gaat het om horeca-achtige voorzieningen als koffiehuizen, terrassen, pubs en saloons, maar het kan ook gaan om bankjes op een plein, een buurtwinkel, kapper of wasserij. Niet elke openbare gelegenheid verdient volgens Oldenburg het predikaat derde plaats; daarvoor moeten ze zich wel op neutraal terrein bevinden (niet thuis, niet op de werkplek), als sociale gelijkschakelaars functioneren (iedereen is welkom, rijk en arm praat er met elkaar), een speelse atmosfeer kennen en stamgasten hebben die de toon zetten. Men neemt er de wereld en elkaar door, men beoordeelt wat deugt en wat niet deugt, in een setting waarin het bekende en het nieuwe bij elkaar komen.

Een deel van deze 'derde plaatsen' is in de moderne tijd verdwenen. Van den Boomen schrijft dat 'virtuele derde plaatsen' hiervoor in de plaats kunnen komen en zo de samenhang van de samenleving kunnen bevorderen. Dit dus in tegenstelling tot het idee dat internet zou leiden tot steeds verder gaande individualisering.

Ik vind dit wel een interessante gedachte. Maar ik dacht ook: de bibliotheek (en ik bedoel nu niet de virtuele bibliotheek) heeft natuurlijk ook de mogelijkheid als zo'n derde plaats te fungeren. Het lijkt mij dan ook nuttig om er vanuit de bibliotheekwereld op de juiste momenten op te wijzen hoe belangrijk dergelijke plaatsen zijn als 'sociaal cement', zoals Van den Boomen het noemt, en te laten zien hoe de bibliotheek zo'n plaats is (of kan worden).

Marianne van den Boomen schreef o.a. ook het 'pamflet' What is Web 2.0?

De foto's komen uit DOK Delft's Photostream bij Flickr. Zo te zien is daar in Delft een boeiende & bloeiende 'derde plaats' gecreëerd.













Foto: DOK Delft