Een tijdje geleden sprak ik iemand (van ongeveer mijn leeftijd) die erg veel gelezen heeft. Ik had al een paar keer leesadviezen van deze gespreksgenoot gekregen en zo enkele mij tot dusver totaal onbekende auteurs ontdekt die me zeer bleken te bevallen. Ik vroeg: hoe ben jij er toe gekomen zoveel te lezen, hoe begon dat? Het antwoord was: dat komt door mijn vader, die dwong mij toen ik 12 jaar was om de klassiekers uit de wereldliteratuur te lezen en zo kreeg ik de smaak te pakken.
Hè? Wat? Een kind van 12 dwingen wereldliteratuur te lezen?! Is die vader helemaal gek? Zo bederf je toch alle plezier in het lezen? Dat soort gedachten kwamen meteen in me op en gedeeltelijk sprak ik ze uit. Mijn gespreksgenoot glimlachte wat en ging er niet tegenin. Hij zei níet wat het meest voor de hand lag: maar het is toch goed afgelopen, ik lees nog steeds en met genoegen. Hij zei geloof ik nog wel dat hij zijn vader dankbaar was, maar dat drong niet echt meer tot me door, verontwaardigd als ik was.
Later dacht ik er nog eens over na. En langzaamaan nam mijn verontwaardiging af. Ik bedacht alsnog zelf: maar het is toch goed afgelopen, hij leest nog steeds en ik ken maar weinig mensen die zóveel gelezen hebben. Vervolgens dacht ik: kinderen op viool- of pianoles doen, dat vind ik wél een goed idee. En wat is eigenlijk het verschil? Er zijn maar weinig kinderen die zelf dolgraag op muziekles willen. Toch denken veel ouders (waaronder ik) dat het goed voor ze is, dat je ze een kans geeft schoonheid te ontdekken, dat het ze discipline zal bijbrengen, dat ze later meer van muziek zullen houden, dat ze er hun hele leven plezier van zullen hebben.
En waarom zou dat voor lezen dan niet ook gelden? Mijn gespreksgenoot vertelde me ook nog dat zijn vader hem die boeken overhoorde. Nog erger! dacht ik eerst. Maar wat doet de pianolerares met het stukje dat je moet instuderen? Precies hetzelfde toch? En meer en meer begon ik te denken: die vader deed het goed. En zelfs een beetje: had ík maar zo'n vader gehad. En: had ik niet eigenlijk zo'n moeder moeten zijn? Ik kan zelf niet eens pianospelen en stuurde mijn kinderen toch naar pianoles. En ik lees wel al bijna m'n hele leven maar ik liet het aan het toeval over of mijn kinderen dat ook zouden gaan doen. Klopt dat eigenlijk wel? Had ik ze niet veel meer moeten (proberen te) dwingen tot lezen?
Mijn methode om mijn kinderen van lezen te laten houden was: veel voorlezen. Dat leek mij altijd de enig juiste methode en ik moet zeggen dat hij niet slecht gewerkt heeft. Mijn kinderen lezen nog steeds en dat doet tenslotte niet iedereen. Maar ze lezen geen klassiekers, ze lezen vooral bestsellers. Had ik ze moeten dwingen? Of samen met hen wereldliteratuur lezen? Misschien wel.
In elk geval is het nu te laat en dat vind ik ook wel rustig eerlijk gezegd. Maar over kinderen en lezen denk ik nu toch een beetje anders.
(Met pianospelen zijn ze overigens gestopt. Dat dan weer wel.)
Foto: Flickr, gemaakt door Plashing Vole
Ik worstel als vader van jonge dochters ook wel een beetje hiermee. Mijn dochter van 12 houdt echt niet van lezen, niet van geschiedenis(sen). Het enige wat ze aan fictie leest, zijn "griezelbus" en vergelijkbare verhalen. Ze is helemaal weg van Techniek en Ontwikkeling, ontwerpen, architectuur. Ik twijfel. Ik heb ook niet zo'n zin de tirannieke vader (die toevallig neerlandicus is) uit te hangen.
BeantwoordenVerwijderenPrikkelend stuk. Natuurlijk spelen ouders en school een grote rol in iemands (latere) smaak. Dat ik Geschiedenis ben gaan studeren is mede te danken aan het feit dat mijn vader en grootvader spannende verhalen uit het verleden vertelden.
BeantwoordenVerwijderenMet het lezen van romans is het helaas anders gegaan. In mijn tienertijd vertelden mijn ouders dat het toch eens goed zou zijn dat ik uit mezelf eens een boek van Mulisch, Reve of Hermans zou lezen. Vanuit school was de druk natuurlijk compleet: verplichte leeslijsten met tientallen boeken per jaar (ik deed eindexamen in 4 talen). En ik haatte lezen. Intens. Ik haalde mijn plezier uit games en films, en lezen voor m'n lol deed ik op internet en in encyclopedieen.
Mijn totale afkeer voor literatuur is pas verdwenen toen ik een jaar of 21 was. Toen ik helemaal vrij was van alle verplichtingen die goedbedoelende ouders en leraren mij hadden opgelegd. Pas toen ontdekte ik romans die ook mij konden boeien.
Ik vind het heel begrijpelijk dat wij bibliothecarissen/neerlandici/etc onze hobby - lezen - promoten. Maar ik vind het nogal 'modernistisch' (als in: 20e-eeuws) om te stellen dat je je alleen kunt ontwikkelen d.m.v. tekst, en dan romans in het bijzonder.
Er zijn genoeg mensen in Nederland die geen romans lezen en prima functioneren. Gaan wij ze vertellen dat ze fout bezig zijn?
Het maakt niet uit waarover ze lezen, als ze het maar doen! Wellicht kan je later altijd nog aanhaken met titels die je zelf belangrijk vind, als ze jong- volwassen zijn, maar zo ontwikkwlwn ze in ieder geval leesvaardigheid- en plezier. Overigens ken ik ook een stel dat elkaar regelmatig voorleest, dus dat kan je ook als volwasswnw blijven doen :-). Esther Valentk
BeantwoordenVerwijderenMaar als het om leesvaardigheid gaat, dan maakt het ook geen verschil of ze nu strips, tijdschriften of websites lezen, toch?
BeantwoordenVerwijderen(Dat zei ik destijds ook tegen mijn ouders en leraren, die mij niet goed konden duidelijk maken waarom boeken en dan met name romans 'bij je ontwikkeling horen'.)
Toen mijn jongste in groep 4 zat, leek ze lezen niet leuk te vinden. Ik heb haar toen inderdaad 'gedwongen' om elke dag een kwartier hardop te lezen. Dat hebben we een schoolaar gedaan. Nu ze 12 is, is ze een grote lezer, die wellicht (nog) niet het literaire jeugdboek leest, maar wel van veel genres geniet.
BeantwoordenVerwijderenWaarom zou 'houden van lezen' iets nastrevenswaardigs zijn voor je kinderen? Omdat we er zelf van houden? Omdat we het gemist hebben in onze eigen opvoeding? Omdat het prettig is om te kunnen laten merken dat je niet 'van de straat bent'? Omdat je ergens je vermeende superioriteit aan wilt kunnen ontlenen? Of: omdat je denkt dat lezen bij je kind hoort? En bij een ander kind misschien ballet, toneelspelen of gitaarles. Waarom geen wiskunde? Als het om kennismaken met schoonheid gaat: ik durf de stelling aan dat er schoonheid en elegantie bestaat in de wiskunde, en in de natuurkunde. De Tweede hoofdwet van de thermodynamica bijvoorbeeld is letterlijk allesbepalend voor ons. Kijk naar buiten en je ziet het in werking. Mooi toch? Ik denk dat het belangrijk is dat je je kind leert nieuwsgierig te zijn, zodat het zelf kan ontdekken waar hij/zij interesse voor heeft, en plezier aan beleeft. Dat kan lezen zijn, maar ook zonder een boek te lezen kun je een prima mens worden.
BeantwoordenVerwijderenTenslotte: bij mijn ouders thuis was er geen leescultuur. Lezen 'voor je lijst' vond ik een stompzinnige reden: 'voor je lijst'. Na de middelbare school heb ik van de weeromstuit jaren geen boek gelezen. Ik lees nu voor mijn plezier. Zonder dwang van mijn ouders, en ondanks mijn leraar Nederlands.
@Foxx, Precies!
BeantwoordenVerwijderenDe reacties zijn bijna net zo spannend als de bijdrage zelf. Ik deel het scepticisme van Foxx, hoewel bij mij wel juist de leraren geschiedenis en Nederlands bepalend zijn geweest. Ik kwam niet uit zo'n intellectueel milieu (vader werkte op de cementfabriek), was zelf wel al heel vroeg nieuwsgierig, las graag geschiedenisboeken, later fictie toen ik zelf schrijf-aspiraties begon te koesteren. Maar ik zie aan mijn oudste dat je dat patroon niet zomaar mag proberen af te dwingen bij je kinderen. Die hebben hun eigen passies, niet altijd dezelfde als jijzelf.
BeantwoordenVerwijderen@ Allen,
BeantwoordenVerwijderenHeel erg bedankt voor jullie reacties! Enorm leuk als de lezers van je blog met elkaar in gesprek gaan.
Ik weet het evenmin als jullie. En ik ben blij dat ik er niet meer over hoef na te denken wat betreft mijn eigen kinderen.
Ik geloof dat leraren op de middelbare school veel leesliefde de nek kunnen omdraaien en veel potentiële leesliefde in de kiem kunnen smoren. Maar zelf ben ik juist door zo'n leraar gaan lezen, dwz literatuur gaan lezen en er van gaan houden.
Wat mijn ouders vroeger lazen, dat zou ik werkelijk niet weten. (Wat ze nu lezen weet ik wel zo'n beetje.)
Ik denk dat lezen voor iedereen goed is omdat je erdoor leert formuleren en teksten begrijpen. Al die andere mooie kanten van lezen: schoonheid ontdekken, ander manieren van leven leren kennen enz., die kun je inderdaad ook elders opdoen, in games, films, ballet, door te reizen, noem maar op. Maar taal, mooie geschréven taal, vind je in boeken. En hoe beter je in taal bent, hoe beter je je kunt uitdrukken, hoe beter je begrepen zult worden, hoe beter je anderen zult begrijpen.
Kinderen moet je af en toe ergens toe dwingen, waarom zou je dat met lezen niet doen?
Ik moet nog iets verbeteren: mijn gespreksgenoot uit het stukje liet me weten dat hij geen 12 was, maar 10. Bijna sloeg de verontwaardiging opnieuw toe, maar hij noemde ook wat titels, zoals Schateiland en Robinson Crusoë, dat kalmeerde me weer. Ik had er in mijn hoofd al Oorlog en Vrede enzo van zitten maken. Maar misschien was dat er ook wel bij... (Moby Dick in elk geval wél en dat zou ik toch geen kinderboek willen noemen.)
Kennen jullie In een adem uit..., het geheim van het lezen' van Daniël Pennac? Dat vond ik een erg mooi en inspirend boek over hoe je kinderen enthousiast kunt maken voor lezen. En ja, ik schreef er ook een stukje over.
Groet, schrvrdzs